Afrikaanse musikant, digter, skilder en lid van die Brixton Moord & Roof Orkes se vyfde solo-album. Tien nuwe komposisies vir onstuimige tye. Musiek wat troos sonder om te sus. Die album is op 5 Julie 2024 vrygestel.
Musiek en woorde deur Andries Bezuidenhout, behalwe “Explorer of Nahoon”, melodie deur Andries Bezuidenhout en Lukas van Garderen
Opgeneem en gemeng deur Andries Bezuidenhout
Meester deur Willem Möller by Sharp Street Studio
Stop, stop, hou stil hier
Ek is kelner en skoonmaker, sjef en sommelier
Elke nuwe gas word behandel soos familie
Die malligheid daar buite kom glad nie deur die mure nie
Eetgerei gerangskik ter wille van die rym
Ter wille van die melodie elke tafeldoek se grein
Wat ek voorsit is vrede, wat ek opdis is rus
Respyt van die ewigheid is al wat op die spyskaart is
Vir die wêreld se probleme het niemand meer raad nie
So fokus op die koffie is die koppie op die tafel
Hier’s kelders met vate vol vrede en wyn
Spense met wense wat verlange laat verdwyn
Pas gemaalde koffie, vars gebakte brood
Uitgedrukte vrugtesap van lemoene uit die boord
Wat ek voorsit is vrede, wat ek opdis is rus
Respyt van die ewigheid is al wat op die spyskaart is
Soms op my eie in die koue kombuis
In die oggendure hoor ek hoe die yskaste druis
Wat ek voorsit is vrede, wat ek opdis is rus
Respyt van die ewigheid is al wat op die spyskaart is
[2] DROOM VAN DIE KAMDEBOO
Kyk in die truspieël kom die son nou op
Koffie uit die Stanley vir ‘n oomblik se stop
By bankies van beton onder ‘n bloekomboom
Onderkant die bergpas is die Kamdeboo
Die spoedmeter is vlot en volkome tweetalig
Dit praat kilo’s per uur, maar is ook in myle vaardig
Jy lees jou spoed nie op ‘n naald nie, maar horisontaal
Soos ons seil verby ‘n rooivalk op ‘n telefoonpaal
Rooi leersitplekke, kattebak met vinne
Mixtape op die deck vir die beat hier binne
Tussen Pearston en Graaff-Reinet my grootste wens, ‘n
Blink swart convertible seventies Benz
Ja, Lucy Jordan kan die Eiffeltoring maar hou
Van Thelma en Louise kan ek net die einde onthou
Na Bagdad Café sal jy vir ewig hier rond soek
En vir Jack Kerouac het ons dekades gelede gegroet
Matchbox full of diamonds, en Riders on the storm
Die Mystic Boer dans doer in ‘n warrelwind rond
Oor die speakers sing Kerkorrel weer oor ‘n sprinkaanplaag
Soos die vlaktes in die skemer in ‘n berghang verdwaal
Rooi leersitplekke, kattebak met vinne
Mixtape op die deck vir die beat hier binne
Tussen Pearston en Graaff-Reinet my grootste wens, ‘n
Blink swart convertible seventies Benz
Ons het nêrens om te wees nie, nêrens om heen te gaan nie
En hoe ons hier gekom het gaan niemand juis aan nie
Telefoonpale, vlieswolke daar bo
Net ons en die vlaktes van die Kamdeboo
Rooi leersitplekke, kattebak met vinne
Mixtape op die deck vir die beat hier binne
Tussen Pearston en Graaff-Reinet my grootste wens, ‘n
Blink swart convertible seventies Benz
Is hierdie die waarheid, of iets wat ek onthou
Of dalk net ‘n wens of ‘n droom vir nou
Maar dis ek agter die stuur en jy langs my
Van Pearston al die pad by Graaff-Reinet verby
[3] ROEP VAN DIE ROOIVLERKSPREEU
As die son net vir ‘n oomblik
Agter berge weg wou bly
Sou ek dalk tog uiteindelik
In drome weg kon gly
Maar die wekker op die boekrak
Hou aan om te marsjeer
Teen ‘n onverbiddelike pas
Word ure aangekeer
As jy iewers land
Maak jy nes of vlieg jy weg
Rooivlerkspreeu, o rooivlerkspreeu
Jy’s ook in die verkeerde eeu
En as jy iewers land
Maak jy nes of vlieg jy weg
Rooivlerkspreeu, o rooivlerkspreeu
Jy’s ook in die verkeerde eeu
Jou vroeg kon hoor in die oggendmis
Nog voor jy op die geut kom sit
Jou roep is ongedurig
Jou fladder wispelturig
My generasie vrees sentiment
Ons harte klop koue sement
Is dit die dat ek so projekteer
Oor wat mens by ‘n spreeu kan leer
As jy iewers land
Maak jy nes of vlieg jy weg
Rooivlerkspreeu, o rooivlerkspreeu
Jy’s ook in die verkeerde eeu
En as jy iewers sou land
Maak jy nes of vlieg jy weg
Rooivlerkspreeu, o rooivlerkspreeu
Jy’s ook in die verkeerde eeu
Ek ken Central Park en Voldelpark
Selfs Zanzibar se ou nagmark
Sou jy daar aard wonder ek
Hoe kies ‘n spreeu sy landingsplek
Hier’s darem minder ligte
En daarom skyn die sterre stip
Herinner my tog hieraan
As jy môre teen my venster pik
En as jy iewers land
Maak jy nes of vlieg jy weg
Rooivlerkspreeu, o rooivlerkspreeu
Jy’s ook in die verkeerde eeu
En as jy iewers sou land
Maak jy nes of vlieg jy weg
Rooivlerkspreeu, o rooivlerkspreeu
Jy’s ook in die verkeerde eeu
[4] PHILIP GLASS OP DIE HOËVELD
Saterdagmiddag, jy bestuur
Die vensters is oop, ek’s die passasier
Die son flankeer met skaduwees so rondom vier
Na ‘n middagete met pizza en bier
Oor die speakers lewer Philip Glass kommentaar
Klawermelodie wat oor en oor herhaal
Ek neem foto’s deur die venster met my selfoonkamera
Die stad is ‘n draaiboek en ek is die skriba
Die lewe boots kuns na
Dis ‘n Hoëveld wintersdag in Afrika
En as jy so ry skuif als
In stadige aksie verby
Straatlamp lyk soms soos ‘n beeldhouwerk
In ‘n hoekkafee kan jy skilderye opmerk
Franchise flits ‘n neonlig naam
Winkelpop wink deur ‘n vensterraam
Die man met die teken wat staan op die hoek
Verduidelik oor hoekom hy nog steeds na werk soek
Verkeersligte neem ‘n smoke break met beurtkrag
Jy wag telkens geduldig jou beurt af
Die lewe boots kuns na
Dis ‘n Hoëveld wintersdag in Afrika
En as jy so ry skuif als
In stadige aksie verby
Oor of jy gebore word het jy geen keuse nie
Of wat gebeur aan die begin van jou lewe nie
Ek dink ons het mekaar darem gekies
So tussen die wankel van wins en verlies
Maar ons hier in die kar is geen kunsfilm nie
Al beweer die klankbaan klavier iets anders nie
Laat die fantasie ons elders heen vat
Ek skrik wakker as die band in ‘n slaggat klap
Die lewe boots kuns na
Dis ‘n Hoëveld wintersdag in Afrika
En as jy so ry skuif als
In stadige aksie verby
[5] EXPLORER OF NAHOON
Seewind in my hare, ‘n uil hoe-hoe
Jou kamerlig brand nog by jou huis in Nahoon
Wat ek moet doen weet net Ballyhoo
Hulle het die nommer van die Man in the Moon
Want ek’s Laika alleen in ‘n wentelbaan
Laika wat huil vir jou en die maan
Ek’s ‘n outydse ontdekker van suburban strate
Die teerpad is soos die oseaan se water
Maar golwe trek hier rond net deur die lug
Ek stuur seine in die nag na jou toe terug
Want ek’s Laika alleen in ‘n wentelbaan
Laika wat huil vir jou en die maan
Soms verlang ek na ‘n land sonder grense
Plekke sonder name, geboue of mense
Sou jy daar wees op ‘n nuwe planeet
Of het jy reeds van my naam vergeet
Want ek’s Laika alleen in ‘n wentelbaan
Laika wat huil vir jou en die maan
Ek is buite in die straat onder die maan
Ek’s ‘n mot en die huisligte trek my aan
Ek is Vasco da Gama ek is Magellaan
Hoe’t ek beland in ‘n wentelbaan
Wat om jou draai om jou kom en jou gaan
Tussen waar jy slaap en waar ek staan
Uit hierdie sirkel kan ek nie tree nie
Uit die om en om swenk kan ek nie breek nie
En wat dit beteken kan ek nie weet nie
Maar oor Yuri Gagarin kan ek nie vergeet nie
Want ek’s Laika alleen in ‘n wentelbaan
Laika wat huil vir jou en die maan
[6] SEINE IN ANALOOG
In die dae toe daar nog telefoondrade was
Met of sonder swawels of hadidas
Of toetspatrone wat TV-skerms arresteer
En zig-zag antennas wat radiogolwe aankeer
Is dit jy wat vanaand die sesuur nuus lees
Is dit jy wat sê wat die weer se bui gaan wees
Al slaan ek hoe hard op die kassie se buis
Is daar net sneeu, snee, sneeu, sneeu wat suis
Roep ek jou met Morsekode
Roep ek jou met ‘n rooksein
Voor ek vergeet, voor ek vergeet
Voor ek vergeet en jou stem verdwyn
Op ‘n tweerigtingradio soek ek jou kanaal
Maar my seine het iewers in die nag verdwaal
Ek roep jou eenmaal, ek roep jou tweemaal
Ek roep na jou in my brabbeltaal
Ek lig die gehoorbuis, maar hoor net kringfluit
Ek bel jou nommer steeds uit my kop uit
Katode klink iewers in ‘n foonsentrale
Stol in die lugleegte tussen twee pale
Roep ek jou met Morsekode
Roep ek jou met ‘n rooksein
Voor ek vergeet, voor ek vergeet
Voor ek vergeet en jou stem verdwyn
Soms hoor ek jou klingel
In ‘n lang tiekie se draaie
Soms hoor ek jou fluister
In ‘n telefoongids se blaaie
Soms sis jy deur
Hierdie telefoonhokkie deur
Soms voel ek jou deur
Hierdie lugleegte beur
Roep ek jou met Morsekode
Roep ek jou met ‘n rooksein
Voor ek vergeet, voor ek vergeet
Voor ek vergeet en jou stem verdwyn
[7] VALSBAAI SE WAARHEID
Lank, lank gelede is kalk hier
Uit skulpe gebrand en gemaal
En is snoek en harders met sloepe
Al die pad kaai toe gehaal
Nou daar nie net ‘n hawe nie
Maar ook ‘n stasieperron
Waar ‘n trein vol skaduwees
Elke oggend Victoriaans verbykom
Die enigste waarheid
Dryf op die deinings van Valsbaai
Die enigste klaarheid
Is in die misbank se waai
By Café Olympia
Koel my koppie swart koffie solank af
Terwyl lycra met honde aan leibande
Op die promenade verby draf
In tie-dye en batik
Kom tree daai hippie hier af
En ‘n ingenieur uit die Kongo
Versamel munte as ‘n karwag
Die enigste waarheid
Dryf op die deinings van Valsbaai
Die enigste klaarheid
Is in die misbank se waai
Ons almal wat hier saam
Oor die einde van die wêreld rou
Tussen die oomblikke wat ons vergeet
En die oomblikke wat ons onthou
Elkeen van êrens elders nou hier
Maar gaan elders heen
Hierdie plek buite geskiedenis
Tussen baai en sandsteen
Die enigste waarheid
Dryf op die deinings van Valsbaai
Die enigste klaarheid
Is in die misbank se waai
Dit als verneem ek
By die visserman op die hawe
Ek is weer in Kalkbaai vir ‘n week
Om dooie drome te begrawe
[8] SKADUWEE
My skaduwee volg my
Soos ‘n geykte kwaal
Al jaag ek soos die duiwel
Kom my skaduwee my haal
Bene en arms
Van wisselende lengtes
Afhangend van hoe son en maan
Om mekaar bly wentel
Skaduwee is iets wat jy
Mettertyd gewaar
Op teer of grasperk, teen ‘n muur
En eensklaps is dit daar
Eintlik sou ek graag met iemand
Skaduwees wou ruil
En voel hoe voel dit om ‘n slag
Van ‘n ander een te skuil
Ek en jy skaduwee
Jy en ek is een, maar twee
En waarheen ek ook vlieg of vlug
Keer ek weer na jou toe terug
Ek het ‘n slag al probeer
Om my skaduwee uit te vee
Om van die ding af weg te hardloop
Of van daarvan weg te sweef
Maar ek weet dis altyd aan my vas
Selfs ook as ek sou droom
In die donker skuil dit daar
Begrens my soos ‘n soom
Die ding is aan my voete vas
En hou my op my tone
Desperate dans roetine
Met angstige patrone
Ek laat die kwessie aan die tyd oor
Miskien ook aan geluk
Ek wag maar vir die dag wanneer
My skaduwee my insluk
Ek en jy skaduwee
Jy en ek is een, maar twee
En waarheen ek ook vlieg of vlug
Keer ek weer na jou toe terug
Refleksie is ‘n skaduwee
In ‘n venster of ‘n spieël
Afruk wat die kyker koggel
En met jou sinne speel
Want binne in die spieëlbeeld
Is die loopvlak verdeel
Met ‘n ek en met ‘n skaduwee
Wat die kalklig kom steel
Ek en jy skaduwee
Jy en ek is een, maar twee
En waarheen ek ook vlieg of vlug
Keer ek weer na jou toe terug
[9] WENTELBAAN
Soos altyd vanaand weer sy tafel opgesoek
Die een met die uitsig, die een in die hoek
Na die spyskaart hoef hy al lank nie meer te kyk nie
Van sy gewone keuse sal hy nooit afwyk nie
Gitswart son, silwer maan
Sterre op skrefies en ons verstaan
Dat als nog altyd om elkander draai
Dat ‘n wentelbaan als weer van vooraf laat herhaal
Bolognese en bier om mee te begin
Bottel Bordeaux om oor die dag te besin
Hierdie dans met glas en porselein
Het hy oor die jare reeds kleingekry
Gitswart son, silwer maan
Sterre op skrefies en ons verstaan
Dat als nog altyd om elkander draai
Dat ‘n wentelbaan als weer van vooraf laat herhaal
Die dag is duister, maar snags sien hy skerp
As die straatlampe lig op die onderwerp werp
Patrone word duidelik in ‘n maanskaduwee
Voorwerpe kry vorm as die donker vibreer
Gitswart son, silwer maan
Sterre op skrefies en ons verstaan
Dat als nog altyd om elkander draai
Dat ‘n wentelbaan als weer van vooraf laat herhaal
Afrikaans musician, poet and painter Andries Bezuidenhout’s first English-language album. Translated tracks from his six solo albums, some with new arrangements. Quintessentially a South African album, with a bit of Afrikaans and IsiXhosa in the mix. Released on 5 July 2024.
Music and lyrics by Andries Bezuidenhout, except for:
“Explorer of Nahoon”, melody by Andries Bezuidenhout and Lukas van Garderen
“Umasizakhe”, words in the chorus from a Pan Africanist Congress struggle song
Recorded and mixed by Andries Bezuidenhout
Mastered by Willem Möller at Sharp Street Studio
Something’s out of kilter, something isn’t right
The alarm clock’s dual dials have both taken flight
The shoes in the closet stomp an unpaired march
The whisky bottle’s label flies half mast
But beware of the dream, beware, beware
Of counting on sleeping through this nightmare
Beware of the dream, beware of the dream
The wages of dreaming are dreams
Oh look, a squint eyed television
And a radio with dials of indecision
The hoover electrical chord is on the loose
The boiler and the fridge declare a truce
But beware of the dream, beware, beware
Of counting on sleeping through this nightmare
Beware of the dream, beware of the dream
The wages of dreaming are dreams
From today, I say, I live on purpose
But I know, I have the wrong end of the business
Because every foundation harbours a ruin
And each straight façade ends in confusion
But beware of the dream, beware, beware
Of counting on sleeping through this nightmare
Beware of the dream, beware of the dream
The wages of dreaming are dreams
[2] ODE TO THE CIVIL SERVICE
Summer in Pretoria, the sun shines bright
Iscor sparks a furnace in the skies
Summer in Pretoria, the sun shines too bright
On the lenses that cover my eyes
Staring at the world through a pair shades
All I can do to protect
To censor and deflect reality
These images too bright for me
These images too bright for me
These images too bright for me
Civil service buildings like filing cabinets
Waiting for decrees, decisions, and verdicts
I’m in my Beatle, waiting for the light
That orders me back to my daily plight
Observing these fumes through a pair of shades
All I can do in this traffic
To censor and deflect reality
These headlights too bright for me
These headlights too bright for me
These headlights too bright for me
I see books and chairs and pens and my boss
Scowling and waiting for a moment to pounce
Waiting for tea time and for tjaila time
All I can do but meanwhile
I look at the world through a camera lense
With a focus on the present tense
I focus in shades of black and white
Because reality is way too bright
Reality is way too bright
Reality is way too bright
Staring at the world through a pair shades
All I can do to protect
To censor and deflect reality
These images too bright for me
These images too bright for me
These images too bright for me
[3] CALL OF THE RED-WINGED STARLING
If the sun could momentarily
Keep the morning light at bay
Then dreams might eventually
Spirit me away
But alarm clocks are not interested
In the content of dreams
An seconds keep on marching
To a military beat
If you land somewhere
Do you nest or do you flee
How did we end up, oh red-winged starling
In this troubled century
And if you land somewhere
Do you nest or do you flee
How did we end up, oh red-winged starling
In this troubled century
Heard you early in the morning mist
Before you settled on the roof
At first your call is tentative
And then becomes incessant.
My generation fears sentiment
Our hearts beat cold cement
Is this the reason for my projection
About a starlings wisdom and protection
If you land somewhere
Do you nest or do you flee
How did we end up, oh red-winged starling
In this troubled century
And if you land somewhere
Do you nest or do you flee
How did we end up, oh red-winged starling
In this troubled century
I know Central Park and Voldelpark
And Zanzibar’s old night market
I wonder if you’d flourish there
How do starlings choose their lairs?
Fewer lights where I am now
So the stars are brighter and somehow
Please remind me of this tomorrow
When your beak starts pecking at my window
If you land somewhere
Do you nest or do you flee
How did we end up, oh red-winged starling
In this troubled century
And if you land somewhere
Do you nest or do you flee
How did we end up, oh red-winged starling
In this troubled century
[4] EXPLORER OF NAHOON
Ocean wind in my hair, an owl hoo-hoos
Your bedroom light still on at your house in Nahoon
What I should do knows only Ballyhoo
They’ve got the number of the Man in the Moon
I’m Laika alone, in an orbit’s glue
Laika howling at you and the moon
I’m a discoverer of old of the streets of suburbia
Asphalt a bit like uncharted ocean
But around here waves move only through the air
I’ll send you a signal from here to there
I’m Laika alone, in an orbit’s glue
Laika howling at you and the moon
Sometimes I yearn for a land without borders
Nameless places, empty corners
Will you be there, on this empty plain
Or have you already disposed of my name
I’m Laika alone, in an orbit’s glue
Laika howling at you and the moon
Outside in the street, under the moon
I’m a moth and I sense the light bulb’s pull
I’m Vasco da Gama, I’m Magellan
In a revolution’s hold I cannot withstand
You are the pivot and I am the fan
Amid where you sleep and where I stand
From this eternal circle I cannot escape
Out of this carousel I cannot break
What this track means I still don’t get
But about Yuri Gagarin I cannot forget
I’m Laika alone, in an orbit’s glue
Laika howling at the moon and you
[5] HIGHVELD UTOPIAS
The sun’s bleak face sniggers up high
Through the icy filters of the Highveld sky
The sphere folded into a chilly blue
With crystal membranes on the morning dew
Block and cement endure cold saturation
That gives every house here a frozen foundation
Caravan on bricks, the bare, bare branches
Of an iceberg garden’s forfeited chances
How long does it last, what would you say
Or did this dry season come to stay?
Cool at dusk, chilly at night
as Nigel and Balfour wait on the light
For marrow and vein and pipe to thaw
And the shivering in bodies to briefly withdraw
The reefs were traded for power plant blasts
But those scorching fires could never last
Headgear topple, mineshafts collapse
Under Main Reef Road the tunnels are traps
How long does it last, what would you say
Or did this dry season come to stay?
How long does it last, what would you say
Or did this dry season come to stay?
Perhaps clarity in crass, resolve in cold
When simple answers can no longer hold
The bleak resignation of the winter skies
Wraps your shoulders like expedient lies
How long does it last, what would you say
Or did this dry season come to stay?
How long does it last, what would you say
Or did this dry season come to stay?
[6] CAMDEBOO DREAMING
In the rearview mirror a sunrise on full blast
Paper cups with coffee from the Stanley flask
Concrete chairs and a table under an age old bluegum
Down the mountain pass lies the Camdeboo
The speedometer is fluent and fully bilingual
It speaks kilos per hour, but can also tell miles
Its dial does not rotate, but swings from side to side
As we sail past a kestrel on a telephone line
Trunk with tailfins, red leather seats
Mixtape on the deck with a steady beat
Between Pearston and Graaff-Reinet my greatest wish
A shining convertible seventies Benz
Leave Lucy Jordan in Paris to make her own amends
Of Thelma and Louise I can just recall how it ends
And Bagdad Café you won’t find around here
Jack Kerouac got lost, for decades now, I fear
Matchbox full of diamonds, and Riders on the storm
In the valley at distance a whirlwind being born
Valiant Swart and Kerkorrel sing about locusts and rain
As shadows lose their way between mountainsides and the plains
Trunk with tailfins, red leather seats
Mixtape on the deck with a steady beat
Between Pearston and Graaff-Reinet my greatest wish
A shining convertible seventies Benz
Nowhere to be, nowhere to go
And how we got here concerns no one
Cirrus clouds above and an open road
Just us and plains of the Camdeboo
Trunk with tailfins, red leather seats
Mixtape on the deck with a steady beat
Between Pearston and Graaff-Reinet my greatest wish
A shining convertible seventies Benz
Is this something I remember, is it even real
Or maybe a yearning or a beautiful dream
But I’m at the wheel and you’re next to me, I bet
From Pearston all the way past Graaff-Reinet
[7] SONG FOR BERLIN
From the Fernsehturm, Berlin from up high
You get to know a new city best from the sky
City of gates, city of walls
Checkpoint Charlie, Brandenburger Tor
In the Waldbuhne theatre Leonard Cohen takes a bow
And shortly thereafter turns his back on the crowd
Down Unter den Linden a breeze of perfume
At the Hauptbahnhof the sounds of Lili Marleen
City rebuilt, city of ruins
Fallen walls reappear in dreams
Never-ending circle of the S-Bahn tracks
My balance faltered at Alexanderplatz
Polished concrete in the winter sun
Rows of light a blinding abandon
Words disappear down Kastanienallee
As the past recalls the future from somewhere or nowhere
Rosa Luxemburg’s ghost at Kreuzberg’s canal
On a statue shoulder Wim Wenders’ angel so small
The Palast der Republik’s shattered glass
Nightmares and hope in a cabaret dance
City rebuilt, city of ruins
Broken walls reappear in dreams
Never-ending circle of the S-Bahn tracks
My balance faltered at Alexanderplatz
In Prenzlauer Berg I met you for a Steh Kaffee brew
My coat’s lining too light for the colour of your mood
City of belonging, city of hate
Checkpoint Charlie and Ishtar’s gate
City rebuilt, city of ruins
Fractured walls reappear in dreams
Never-ending circle of the S-Bahn tracks
My balance faltered at Alexanderplatz
[8] RESTAURANTEUR
Stop, stop, pull off right here
I’m waiter, cleaner, chef and sommelier
Guests here are treated more like friends
These walls protect you from the madness out there
Cutlery arranged to fit with the rhyme
In support of the melody the table tops shine
Our menu offers peace and rest
Those two dishes are what we do best
Our unique recipe for a break from eternity
No one has the answer to all the world’s troubles
So focus on the coffee in the cup on your table
We have cellars with casks filled with harmony and wine
Pantries that turn longing and yearning to sunshine
Piping hot bread, newly ground coffee
Orange juice from our orchard, freshly squeezed
Our menu offers peace and rest
Those two dishes are what we do best
Our unique recipe for a break from eternity
In the cold, cold kitchen, at night on my own
In the morning hours I hear the refrigerators drone
Our menu offers peace and rest
Those two dishes are what we do best
Our unique recipe for a break from eternity
[9] LUKAS IMPOSSIBLE
Lukas from Johannesburg
Does heelflips at Boogaloo’s
Urban X and Revolution
Nose blunt slides in Hillbrow
Frames freeze with a backflip
Time stands still with an ollie impossible
As spine transfer’s big sky moment
Suspending you up high
Wind, water, earth and fire
Things here don’t seem so dire
When time suddenly pauses
Days do pop shuv-its
Hours can also five-o grind
The no-slides of the seconds
Bring calendars to a stand still
Can Shaka do a heelflip
Can Paul Kruger do a Smith grind?
Can Cecil Rhodes do a tail-slide
All the way to the Suez canal?
Look forward, look back, or look away
Things don’t look so bad today
When time suddenly pauses
Lukas likes to read
About history’s history
About mummies and pyramids
About what’d been before we were there
Can Ramses do a kickflip
Tutankhamun a feeble grind?
Can Cleopatra make a drop-in
From Cairo to the Cape?
Wind, water, earth and fire
Things here don’t seem so dire
When time suddenly pauses
Look forward, look back, or look away
Things don’t look so bad today
When time suddenly pauses
[10] WITCH FROM THE KAROO
Personally I don’t think Lavinia is a witch
Even though all the others around here do
She often plays the lead in scary stories
In this small town in the Karoo
She has seven cats and pitch black boots
Telescope on the balcony and a raven on the roof
What does Lavinia read in the stars
What does she say to moon
Does she see patterns in clouds up high
That seem to pass all of us by?
Around here we cook everything until its grey
But Lavinia’s kitchen with spices makes cooking look like play
With bottles of quince and peaches and figs
And paper bags with pepper and rosemary twigs
What does Lavinia read in the stars
What does she say to moon
Does she see patterns in clouds up high
That seem to pass all of us by?
She invited me in, one winter afternoon
Stirred a pot of tea with a wooden spoon
Talked about Cape Town, long ago
Her life there and how she’d come to know
Writers and actors and dancers and painters
And a very close friend, she was so special
But before she could even finish her story
I heard my father knock on the door
What are you doing, in this Karoo Town
Lavinia, where nothing ever happens
Do you see patterns in the clouds up high
That seem to pass all of us by?
[11] UMASIZAKHE
Your brakdak house on a Karoo mountain side
Shutters on the windows for blinding light
Child who loves to read, child who loves debate
Once you start speaking things will have to change
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
Guest of the state in a house on the island
Laws passed each year to keep your words silent
Words too dangerous for people to read
Words too powerful to be passed on freely
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
With Ma Zondeni you rest outside of town
To comment I can’t find words of my own
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
[12] MY PROMISE
For you I can’t promise the world
But perhaps a few simple words
I can also not promise the moon
But perhaps a modest tune
I’ve very little influence, and even less talent
But I have coffee pot, a campsite, and a tent
I promise you restful days
I promise you a place to hide away
I can’t promise heavens and earth
But I know the way to a desert well
I can’t even promise you the sea
But there are so many stories I can tell
I promise you a winter blanket
I promise you a lamp and a candle
I promise you restful days
I promise you a place to hide away
I have few possessions
But plenty of books
An abundance of music
For whichever mood
I know a few recipes
For pancakes and bread
More than this I can’t offer
I confess from the onset
I promise you a winter blanket
I promise you a lamp and a candle
I promise you restful days
I promise you a place to hide away
Strate sonder bome is die Brixton Moord & Roof Orkes se vyfde album. Dit is in Desember 2023 op al die streaming platforms vrygestel (Spotify, Apple Music, Deezer, YouTube, Tidal, ens.) en kan by Amazon afgelaai word. Die band beskryf dit as ‘n album wat vorentoe beweeg deur terug te kyk. Soos hulle in die laaste track op die album sing:
Alice of Asfodel, Pringlebaai of Montreal
Wat bepaal of jy vlieg of val
Of van watter kant van Brixton se rand
Jy nou dophou hoe die vure brand?
Die elf nuwe tracks – amper ‘n uur se musiek – is deur Kapelaan Pat Plank (ook bekend as Gerhard Barnard), Moord Greeff (Ockert) en Roof Bezuidenhout (Andries) geskryf. Hierdie drie oorblywende lede van die band het eens binne ‘n omtrek van twee blokke van mekaar af in Brixton, die voorstad van Johannesburg, gewoon. Hulle het mekaar daar ontmoet, as band in die plaaslike kroeg begin optree, en hul band room was in Gerhard se huis op die hoek van Ripley- en Barnesstraat.
Al drie van hulle woon egter nou elders. Andries woon in Alice in die Oos-Kaap, Gerhard in Pringlebaai in die Wes-Kaap, en Ockert in Montreal in Kanada. “Asfodel” in die liriek verwys na die doderyk in die antieke Griekse mitologie, met verwysing na Brixton Barnard (Drikus, Gerhard se jonger broer), wat in 2015 aan breinkanker dood is, en Louis Graham (die band se drummer), wat in 2021 aan Covid-19 dood is.
So die terugkyk handel oor die verlede – oor die outyd in Brixton, oor die dae toe mense nog op Top Star se mynhoop na die inryteater toe gegaan het, toe ‘n mens nog ‘n verkeersboete van R20 betaal het in ‘n Monopoly-bordspel. Ockert se liriek “Tape deck begrafnisbrief” is geïnspireer deur ‘n begrafnisgebruik wat hy tydens ‘n besoek aan Nicaragua waargeneem het – mense wat mixtapes maak en dit kliphard op outydse boombokse in ‘n begrafnisstoet speel. Ockert verbeel hom hoe hierdie toneel in Brixton se strate sou afspeel. Die album se opening track keer na Brixton in die 1990s terug en haal uit ou Brixton Moord & Roof Orkes lirieke aan. Die title track “Strate sonder bome”, ook deur Ockert geskryf, onthou Brixton ook as die plek met kaal sypaadjies. Hieroor sê Ockert dat Brixton ‘n spirituele tuiste vir hom was. Beide die ietwat gehawende woonbuurt, en Brixton die band. “Alhoewel ek destyds – dis nou amper twee dekades gelede – totaal onbewus was van die tuiste wat die band en die woonbuurt gebied het, besef ek nou dat dit waarskynlik vir my ‘n enigmalige ruimte was. Dit was ‘n vreemde mengsel van buitestaanders, intellektuele, kantoorwerkers en arbeiders, wat die ongewone en die anderse verwelkom het. In ‘Strate sonder bome’ kom ‘n reisiger by ‘n huis aan soos ‘n rondloperhond. Daar is ‘n vrouefiguur wat sê: ‘Kom ons gee hom kos.’ Vir my is dit die allerbeste manier waarop ‘n reis kan eindig.”
Wat die album se musikale styl betref, kyk die drieluik van die band ook terug – daar’s lekker oomblikke van old school rock ‘n roll.
Waaroor gaan die vorentoe beweeg dan? Roof verduidelik: “Om aan te beweeg, moet ‘n mens seker iewers aankom. Op ‘n manier het die opneem van die album ons gehelp om aan te beweeg na die verlies van Drikus en Louis. Hierdie is die band se eerste album waarin Drikus nie ‘n rol as musikant of songwriter speel nie. Met ons vorige album ‘Bazaar punk’ het ons gewerk met tracks wat Drikus vir ons nagelaat het. Dit het sy stem vir ‘n laaste keer helder laat opklink, maar ons het gedink dis ook die band se laaste album. Daai agt tracks het egter gemaak dat ek en Gerhard en Ockert met mekaar aanhou kommunikeer het – meestal per e-pos, oor ver afstande heen. Ons was al drie op ‘n manier verras, miskien selfs onkant betrap, toe ons aangehou het om tracks heen en weer te stuur nadat ‘Bazaar punk’ reeds vrygestel is. Dis dalk dié dat ons so dink aan aanbeweeg. Ons verwys na Brixton (die plek) as ons Ithaka – die eiland in die antieke Griekse mitologie waar die reis eindig. As ‘n mens eendag by Ithaka aankom, soos in Konstantin Kavafi (Cavafy in Engels) se gedig Ithaka, het die reis daarheen gemaak dat jy met nuwe oë kyk na die plekke wat jou padlangs gevorm het. Dis dié dat ons so na Brixton toe terugkeer – al weet ons nie of dit ‘n eindbestemming of ‘n halfwegstasie is nie. Ek hoop dit maak sin.”
Gerhard voeg by: “Brixton is sonder twyfel my Ithaka. Toe die songs op hierdie plaat begin vorm aanneem het ek gewonder of ons nie dalk bietjie oor-nostalgies is nie. Ek het egter vir die eerste maal rêrig besef hoe groot impak die plek, en die musiekmaak wat saam met dit gekom het sou hê op my holderstebolder lewenspad vorentoe. Brixton lê in die tru-spieël maar bly lewensgroot vir my. Die album was uiters lekker om aan te werk en ek kyk met groot waardering terug na die begin en met opwagting vorentoe.” Om Kavafi verkeerd aan te haal en te vertaal:
Aan jou het Brixton dié wonderlike reis gegee.
Sonder haar sou jy nooit vertrek het nie.
Nou het sy niks meer oor om aan jou te gee nie.
En as jy haar in armoede aantref, sou Brixton jou nie bedrieg het nie.
Jy sal dan vol wysheid wees, met soveel ondervinding,
dan sal jy verstaan wat hierdie Brixtons beteken.
Die aanbeweeg word ook vasgevat deur “Fransman se jas”, wat handel oor ‘n tronkvoël wat vrygelaat word en probeer om sy verlede in die bende af te skud deur baie vinnig van als af weg te ry. Hy weet dis futiel, maar vir een aand kan hy jaag soos ‘n valk wat vlieg. Eweneens handel “Vrou op die trein in die skildery” oor ‘n vrou wat op ‘n trein sit ná ‘n traumatiese egskeiding – sy voel eensaam, maar op ‘n manier voel sy ook vry. Baie soos die vrou op die trein in “Compartment C, Car 293” wat in 1938 deur die Amerikaanse kunstenaar Edward Hopper geskilder is. “Ek ken jou tipe” praat weer oor die hede en kyk vorentoe, met sosiale kommentaar op nuwe brandstapels en inkwisisies in ‘n wêreld waar feit en fiksie vervleg word en nuwe sondebokke gevind word om vir mense se gevoel van onsekerheid te blameer.
Produksie
Gerhard, Ockert en Andries het die album in die middel van 2022 begin opneem. Al drie het klank-ateljees by hul huise, deels as gevolg van Covid. Ockert het ‘n studio in die kelder by sy huis, maar ook ‘n band rehearsal ruimte waar hy ingerig is om ‘n tromstel op te neem – in Kanada is hy lid van die band Deathdrive. Andries het als gemeng, die finale meng tydens ‘n maandlange verblyf in Kopenhagen in September 2023. Willem Möller het weer die album by Sharpe Street Studios in Glencairn gemaster en voorstelle gemaak met die finale klankmengproses.
Behalwe vir die afwesigheid van Brixton Barnard se stem, is die album se klank baie soos vorige Brixton Moord & Roof Orkes plate – ‘n eklektiese kombinasie van musikale style. Daar is rock, folk, reggae, country en kwêla. Die oorwegende klank is egter ‘n kombinasie van rock en donker ballades, darem ook met vele humoristiese oomblikke. Andries en Gerhard doen die vocals, Andries speel akoestiese kitaar en keyboards, Gerhard speel elektriese kitaar en baskitaar, en Ockert speel drums en ander perkussie.
Oor die maak van die album sê Andries: “Ons het ‘n old school analogue klank probeer kry, alhoewel als digitaal opgeneem en gemeng is. Maar die programmatuur wat ek gebruik het simuleer klassieke analoog kompressors en equalisers – Fairchild en Pultec. Ek hoop mense wat daarna luister kan daardie ‘grit’ hoor.” Ockert voeg by: “Ek is regtig gelukkig met hoe die album klink. Daar iets bekends omtrent die musiek, maar terselfdertyd ook uitdagend. As jy moeg is vir die middelmoot populêre musiek wat oral opgedis word, en jy hou van musikante wat soms bietjie kanse vat, dan is hierdie album vir jou.”
STRATE SONDER BOME – LIRIEKE
[1] BABELAAS IN BRIXTON
Die toring staan paraat, stuur seine wyd en ver
Maar die toring se seine maak die skuifhek deurmekaar
Die toring van Babel met elf nuwe tale
Babbel op die draadloos en TV 1, 2, 3
Laatnag ecstacy op e-tv
Skuins oor die pad roep Hawaiian kitaar
Na iewers daar ver of iemand wat swaar dra
Oorkant die pad langs die slumlord-king
Met sy pimped BMW en sy dobbelmasjien-scheme
Net nog ‘n Lagos scene
Groot hond aangestel om die tuinslang op te pas
En die jeans op die draad en ‘n Klipdrift t-shirt
Dubbels op my lawn, dubbels in my glas
Skokmasjien en ‘n blik vol traangas, staan vas
Die varsity se bloekoms is ons enigste view
Met ‘n ambient sound track se hadedaskreeu
Een nul trippel een helikopter doen ‘n fly-by
Op Ripley se hoek nog ‘n Vrydagaand drive-by
Aai, aai, aai
Babelaas in Brixton, gebreekte bottels in die straat
Spoke op my radio, bose geeste in my jaart
Nuwe tunes in die band room
En die bure raak kwaad ja die bure raak kwaad
Help! skree die bra, I’ve just been shot
But I think I’m o.k. cause it doesn’t hurt a lot
And it’s happened before so I’ll sit here for a while
And it’s clear to me now that someone hates my style
Pro’bly someone that I know who doesn’t really like my style
Babelaas in Brixton, gebreekte bottels in die straat
Spoke op my radio, bose geeste in my jaart
Nuwe tunes in die band room
En die bure raak kwaad ja die bure raak kwaad
Wit wolke en Dali se prent moer af
Maar ons sit tevrede in die Abelarde en wag
Vir die kaptein en ons swaai aan ons droom
En ons kyk ver en verby waar ander dalk skroom
Daar is dou op die ruit en die vlae hang traag suid
Sonder seremonie by die bar uitgesmyt
Met die swaai van jou heupe roep jy my terug
En help my oor die rivier se brug
Paraffienlamp brand in jou donker karavaan
Net sewe rand oor vir die res van die maand
Babelaas in Brixton, gebreekte bottels in die straat
Spoke op my radio, bose geeste in my jaart
Nuwe tunes in die band room
En die bure raak kwaad ja die bure raak kwaad
(Woorde en musiek: Gerhard Barnard)
[2] VROU OP DIE TREIN IN DIE SKILDERY
Haar hare is die kleur van vroegskemer oranje
Hoed uit die dertigs, swart rok en sjampanje
Rou sy of juig sy? Dalk ‘n bietjie van elk
Blaai deur ‘n tydskrif wat op haar skoot lê en verwelk
En nou voel sy so eensaam, maar ook ‘n bietjie vry
Soos die vrou op die trein in die Ed Hopper skildery
Liefde word gewoonte en omgee word plig
Wat as keuse begin het word toe groef en wig
Tussen dit wat ons gedenk en dit wat ons nou krenk
Tussen troufoto-album en afskeepgeskenk
En nou voel sy so eensaam, maar ook ‘n bietjie vry
Soos die vrou op die trein in die Ed Hopper skildery
Een, twee, drie, vier, snytjies van papier
Duisend snytjies deur die jare bring haar tot hier
Wie kry Agaat en wie kry Disgrace?
Boeke in bokse en kinders uit die huis
En nou voel sy so eensaam, maar ook ‘n bietjie vry
Soos die vrou op die trein in die Ed Hopper skildery
Eensaamheid en vryheid loop kruis en munt
Die Janus-gesig wat ons aan mekaar vasbind
Die loop-en-val, die haak-en-steek
Die wag-‘n-bietjie-bos se terughou of losbreek
En nou voel sy so eensaam, maar ook ‘n bietjie vry
Soos die vrou op die trein in die Ed Hopper skildery
(Woorde en musiek: Andries Bezuidenhout)
[3] EK KEN JOU TIPE
Opgekerf deur Occam se mes
Om together te bly doen ek my bes
My voete loop na Yeoville, maar ek gaan Brixton toe
Paal onder water, feit soos ‘n dooie koei
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Hoe groter die twyfel, hoe luider die megafoon
Naelstring van begin tot waar ek nou woon
Strek oor kontinente tot op ‘n breekpunt
Pyl uit ‘n boog, my seile na die wind
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Regse brandstapels, linkse inkwisisie
Muilband op papier en op die televisie
Die waarheid opgestuur in ‘n lugballon
Feite toegespin in ‘n sykokon
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Egte onnoselheid, kunsmatige vernuf
Is jy ernstig of besig om te bluf
En is dit jou gesig op die screen
Jou mond wat die woorde maak, jou oë wat ek sien?
En al wat ek hoor:
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Angel in ‘n byekorf, heuning om die mond
Sianied se kekkellag, speeksel in die grond
Myne in die see, myne op die maan
Skokgolwe en bore soek olie en uraan
En al wat ek hoor:
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
Ek ken nie vir jou nie, maar ek ken jou tipe
(Woorde: Andries Bezuidenhout, musiek: Gerhard Barnard, Andries Bezuidenhout)
[4] TAPE DECK BEGRAFNISBRIEF
Hierdie is ‘n begrafnisbrief per tape deck
Opgeneem op daai ou double decker deck
Daai boom box wat so ‘n bietjie trek
Die man is dood, die man is dood
Die man is weg, die man is weg
Die man is dood, die man is dood
Die man is weg, die man is weg
Daai boom box het stof opgegaar in die garage
Maar dis nou weer baas
Nou weer aan die gang met nuwe double A’s
Die man is dood, die man is dood
Die man is weg, die man is weg
Die man is dood, die man is dood
Die man is weg, die man is weg
Laat ons daai ou Capri V6 vat
Daar gat ons, af met die pad
Wag tot ons Fulham slat
Die man is dood, die man is dood
Die man is weg, die man is weg
Die man is dood, die man is dood
Die man is weg, die man is weg
Draai oop daai ruit
Hang by die venster uit
Daai boombox skree luid:
Die man is dood, die man is dood
Die man is weg, die man is weg
Die man is dood, die man is dood
Die man is weg, die man is weg
(Woorde: Ockert Greeff, musiek: Gerhard Barnard)
[5] FRANSMAN SE JAS
Hy was uitgeput van rus en rondsit
Soms iemand met lem of vuis op sy plek sit
Vir oulaas hoor hy die sleutel knars
As die staalhek oopswaai en die daglig oopbars
Koplighoofdig, halsoorkoplig
Môre moet nog aanbreek, maar vanaand kan hy net ry
Van weg waar hy vandaan kom en waar hy moet gaan bly
Vanaand vlieg hy by als soos ‘n valk verby
Hy was vasgeveter en ingegespe
Boei en belt en koppiespeld
Hare na agter, maar sy rugstring op knip
Buitelig blits, vlieswolke wit
As erewag lag windpomp en telefoonpaal
Stom monumente van hout en staal
Hou maar jou frons, hou maar jou smile
Vanaand sal hy self die rigting bepaal
Koplighoofdig, halsoorkoplig
Môre moet nog aanbreek, maar vanaand kan hy net ry
Van weg waar hy vandaan kom en waar hy moet gaan bly
Vanaand vlieg hy by als soos ‘n valk verby
Met ‘n skeerlem die nommer van sy arm afgeskil
Met ‘n Fransman se jas, sy bloed nou stil
In nêrens se rigting in die pad geval
Oor sy skouer gegluur vir ingeval
Koplighoofdig, halsoorkoplig
Môre moet nog aanbreek, maar vanaand kan hy net ry
Van weg waar hy vandaan kom en waar hy moet gaan bly
Vanaand vlieg hy by als soos ‘n valk verby
(Woorde en musiek: Andries Bezuidenhout)
[6] MENSE SOOS ONS
In Jargonelles na Gert Vlok Nel gaan luister
Drikus speel bass terwyl Gert iets fluister
Van treine daar ver en those in peril at sea
En oor die pad van hier af suid en die woord rivier
Die Hoëveld was eens ‘n antieke meer
Nou vloei fonteine net in name deur skagte wat verweer
Ry oos met Caroline of wes met Collins
Twee eenrigtingstrate vir mense soos ons
Vir mense soos ons, vir mense soos ons
Vir mense soos ons wat nêrens heen gaan nie
Die Abelarde Sanction is net op die hoek
Van Fulham en Ripley as jy dit soek
Damn the Icebergs vanaand se vermaak
Soos ons stadig op quarts Black Label dronk raak
Sê “aah” vir nog ‘n slukkie sê die tandartsstoel
En agter in die bar speel Mark Bennett steeds pool
Ry oos met Caroline of wes met Collins
Twee eenrigtingstrate vir mense soos ons
Vir mense soos ons, vir mense soos ons
Vir mense soos ons wat nêrens heen gaan nie
In Breeze Block is DJ Charles Leonard op die tafels
Dis op vodka en lyne wat ons vanaand uitrafel
Ons met ons plankvloere en plafonne van staal
Die goud lankal op, die sypaadjies kaal
Maar daar’s musiek in die lug en ‘n naald op viniel
Dis ons wat steeds dans tussen bou en verniel
Ry oos met Caroline of wes met Collins
Twee eenrigtingstrate vir mense soos ons
Vir mense soos ons, vir mense soos ons
Vir mense soos ons wat nêrens heen gaan nie
(Woorde en musiek: Andries Bezuidenhout)
[7] TOP STAR
Volg die pad uit Simmondsweg wat boontoe loop
Tot by die movieskerm bo-op Ferreira se mynhoop
Parkeer langs ‘n paaltjie vir blikkerige klank
Met sout-asyn chips in ‘n nuuslose koerant
Die movie kom op as die son gaan sak
Dirkie, eLollipop en Kiepie en Kandas
Jaws, James Bond en Herbie goes bananas
Movies op ‘n mynhoop by Top Star
‘n Skrefie naglug vir wasem teen die ruite
Daai skerm ‘n venster na die wêreld daar buite
Ek vergeet van die werk in die Volla saam met jou
Ek vergeet van als as jy my hand so vashou
Ek weet jou parfuum kom van die counter by Garlicks
Maar vir my ruik jy pure Hollywood, my Darling
Die toasted cheese proe soos kaviaar
As ons movies kyk by Top Star
Soms kyk jou oë by die skerm verby
Staar jy deur die voorruit en voor jy jou kon kry
Sien jy die Hillbrowtoring, die Pontegebou
Daar’s ‘n stad agter die storie hier reg voor jou
‘n Stad met duisend stories maar wie sal dit onthou?
‘n Eerste soen op die back seat en nou
Hoor jy Ag Please Daddy en Welcome to My Car
Tonele deur die jare by Top Star
Die teer het verweer en die skerm is laat sak
Die mynhoop is gesloop om die goud uit te vat
Vir oulaas ‘n aksiefilm uit 2008
Wat nou van Top Star oor is, is ‘n yslike gat
Top Star…
(Woorde en musiek: Andries Bezuidenhout)
[8] ONTDEKKERSWEG
Drive-in milk shakes en swop shops
Drive-thru burgers en Ultra Stops
Drive-by sixpacks en chop shops
Tattersalls en Crazy Slots
Dr Ali van Malawi het kure vir jou
Die depressie of net ‘n bietjie blou
Slap rieme of verlore liefde
Skuldverknorsings of bek-en-klou
Tweedehandse motors, tweedehandse meubels
Tweedehandse liefde op lay buy
Maar als voel weer splinternuut
Als voel weer spiek en span
Op ‘n Ontdekkersweg Sondagmiddag drive
Florasentrum se motorparkade
Chisanyama en Hyperama
Hit en runs en ‘n padblokkade
Izinyoka met koperdrade
In die week kry jy jou tydmors se voorskot
Met ‘n verkeersknoop om elke stukkende robot
Gisteraand se take away oorskot
Jou passasier in ‘n Tupperware kosblik
Tweedehandse motors, tweedehandse meubels
Tweedehandse liefde op lay buy
Maar als voel weer splinternuut
Als voel weer spiek en span
Op ‘n Ontdekkersweg Sondagmiddag drive
Ontdekkersweg is ‘n slagaar
Met Ontdekkersweg kom jy daar
Maar waar dit is weet wie-weet-waar
Op Ontdekkersweg ry jy maar
Tweedehandse motors, tweedehandse meubels
Tweedehandse liefde op lay buy
Maar als voel weer splinternuut
Als voel weer spiek en span
Op ‘n Ontdekkersweg Sondagmiddag drive
(Woorde en musiek: Andries Bezuidenhout)
[9] DIE MONOPOLY SHUFFLE
U aanvangsalaris is twee honderd rand
Gooi nou die stene dat ons sien waar u land
Op Strand-, Commissioner- of Adderleystraat
Musgraveweg of Jan Smuts-laan
Koop ‘n huis of vier of sommer ‘n hotel
By die gemeenskapskas kan u instruksies optel
Oor die wat besit en die wat huur betaal
Ons wat voor is en u wat moet inhaal
U het koffie gemors…
Gaan tronk toe, skuif reguit tronk toe
Moenie eers by begin verby gaan nie
Gaan reguit tronk toe
Te veel om van te kies, so veel om te doen
Hondjie, resies kar of silwer skoen
En waar kry u daardie hoed, die strykyster of boot?
Vir soveel opsies kan selfs dobbelaars begroot
So gaan maar op ‘n uitstappie na Bloemfonteinstasie
Blokkiesraaisel kompetisie wenner konsternasie
En vorder dan maar weer twee honderd rand in
Met elke ompad verby die begin
U het koffie gemors…
Gaan tronk toe, skuif reguit tronk toe
Moenie eers by begin verby gaan nie
Gaan reguit tronk toe
Betaal ‘n boete van tien rand
Of stel u kans op die proef
Dit is u verjaarsdag
Vorder twintig rand in by elke boef
U het te vinnig gery
Betaal ‘n boete van vyftien rand
En as u u weer kon kry
Het u Voortrekkersweg verpand
U het koffie gemors…
So gaan tronk toe, skuif reguit tronk toe
Moenie eers by begin verby gaan nie
Gaan reguit tronk toe
So gaan tronk toe, skuif reguit tronk toe
Moenie eers by begin verby gaan nie
Gaan reguit tronk toe
(Woorde en musiek: Andries Bezuidenhout)
[10] STRATE SONDER BOME
In my drome
Loop ek in strate sonder bome
Daar is ‘n kroeg teen die bult af
Daar waar die honde blaf
Ons speel in die kroeg van lang quarts
Probeer om ‘n band te word
Jy met toe oë, ek met gebalde vuiste
Die kroeg ons Sondagnag tuiste
Reg voor die deur
Op die stoep van die huis
Was daar ‘n klein warm bondeltjie
Met ‘n swart tongetjie
Iemand het hom hier gelos,
Hy sy gesê
Kom ons gee hom kos,
Het sy gesê
In my drome
Loop ek in strate sonder bome
Daar is ‘n huis net oorkant
Met ‘n kombuistafel soos ‘n eiland
In die kombuis drink ons sterk
Jou naels nog swart van werk
Styf om die nek van die Klipdrif
Vlug deur al wat ‘n kitaar riff
Reg voor die deur
Op die stoep van die huis
Was daar ‘n klein warm bondeltjie
Met ‘n swart tongetjie
Iemand het hom hier gelos,
Hy sy gesê
Kom ons gee hom kos,
Het sy gesê
In my drome in strate sonder bome
Lê ek uitgestrek in die son
Op ‘n stoep met rooi stene
Warm gebak onder my bene
Iemand het hom hier gelos!
Roep ‘n vrou
Hy lê hier soos ‘n rondloper hond!
Roep ‘n vrou
Vuil van sy eie stront!
Reg voor die deur
Op die stoep van die huis
Was daar ‘n klein warm bondeltjie
Met ‘n swart tongetjie
Iemand het hom hier gelos,
Hy sy gesê
Kom ons gee hom kos,
Het sy gesê
(Woorde: Ockert Greeff, musiek: Andries Bezuidenhout, Gerhard Barnard)
[11] BRIXTON SE VURE
Son op die dak laat die sink na asem snak
Bakstene ril as die koue hul vasvat
In ‘n greep wat net vlamme kan verlig
Tussen bibber en knetter balanseer my brug
Alice of Asfodel, Pringlebaai of Montreal
Wat bepaal of jy vlieg of val
Of van watter kant van Brixton se rand
Jy nou dophou hoe die vure brand?
Doodgewoon eens daar gewoon
Langs ‘n sonwysertoring wat seisoene aantoon
Geen legendes of epiese verhale
Net amps en drums en kabels en snare
Alice of Asfodel, Pringlebaai of Montreal
Wat bepaal of jy vlieg of val
Of van watter kant van Brixton se rand
Jy nou dophou hoe die vure brand?
Of Brixton nou jou Ithaka is
Of bloot ‘n plek waar die reisiger rus
Waar die winterson aan sement vasgom
Bly die vraag of jy ooit weer terugkom
Alice of Asfodel, Pringlebaai of Montreal
Wat bepaal of jy vlieg of val
Of van watter kant van Brixton se rand
Jy nou dophou hoe die vure brand?
(Woorde: Andries Bezuidenhout, musiek: Gerhard Barnard)
“Dink aan planete” is Andries Bezuidenhout se vyfde album as solo-kunstenaar. Die album bevat veertien oorspronklike komposisies. Een daarvan, “Nagspel”, is ‘n gedig van Koos du Plessis wat deur sy dogter Karla getoonset is. Hierdie is die eerste opname van die lied. In “Nagspel” skryf Koos du Plessis: “Jy probeer jouself herinner/ Maar jy’s gevang deur tyd en plek/ En daar’s iets wat jou verhinder/ Om die oorsprong te ontdek// Want jy’s die som van alle jare/ En algaande word jy blind/ Tog onbegrypend hoor jy snare/ Soms in die nagte in die wind.”
Die tema in “Nagspel” – van iemand wat in tyd en plek vasgevang is, maar nogtans musiek in die nagwind hoor – dien as ‘n tipe tema vir die album. In Du Plessis se “Nagspel” skyn “’n skreef kitaar se klank” deur krake in ‘n deur: “Iets van alle vroeër wake/ Iets van bid en hoop en dank.” Net so, op hierdie nuwe album, dink karakters wat in die lirieke verskyn aan planete en ander ver plekke as ‘n tipe manier om oorspronge te ontdek. ‘n Tuiskoms in liefde is ‘n deurlopende tema, asook minneliedere aan plekke – van Berlyn tot Burgersdorp, laasgenoemde geïnspireer deur skilderye met die dorp as tema deur die skilders Walter Meyer, Ben Coutouvides en Willem Pretorius. Landskapskuns is ook ‘n tema in ‘n ander lied, waar die spreker hom verbeel hy ry deur ‘n landskapskildery en die pad van die Kaap af Alice toe beskryf.
Dan is daar stories van doodgewone mense op doodgewone plekke, soos die karakter Lavinia, wat instaan vir die vrou op soveel dorpe wat misverstaan word – haar eksentrieke smaak vir kuns, kleur en klere word deur almal as iets boos gesien – sy is die dorp se heks. Die een kind wat na haar storie wil luister, word deur sy ouers daarvan weerhou. Tóg sien hy Lavinia as ‘n rigtingwyser na elders, want sy kan die sterre en maan met haar teleskoop lees. In “Na die geliefde land” (die titel verwys na ‘n roman deur Karel Schoeman) keer iemand terug na die plaas waar hy grootgeword het, nou ‘n verlate ruïne.
Die album is in 2021 en 2022 deur Andries in sy studio in Alice in die Oos-Kaap opgeneem, meestal in die nag, as dit stil is. Hy het dit self gemeng en die meester is deur Willem Möller behartig. Dis op 1 September 2022 op streaming platforms vrygestel.
AJ Opperman se artikel oor “Dink aan planete” in Die Burger
DINK AAN PLANETE – LIRIEKE en MUSIEKVIDEO’S
[1] EK BRING VIR JOU
Vir jou kan ek nie die wêreld beloof nie
Maar miskien eenvoudige woorde
Vir jou kan ek nie die maan beloof nie
Maar dalk ‘n melodie
Ek het nie invloed nie, dalk ‘n bietjie talent
Kampstoele, ‘n koffiekan en ‘n tweemenstent
Ek bring vir jou rustige dae
Ek bring vir jou vrede as jy slaap
Vir jou kan ek nie die aarde beloof nie
Maar ek ken ‘n mooi pad na die Hel
Vir die kan ek nie eers die see beloof nie
Maar ek kan ‘n paar stories vertel
Ek bring vir jou troos as jy huil
Ek bring vir jou ‘n hoek om in te skuil
Ek bring vir jou ‘n warm kombers
Ek bring vir jou ‘n lamp en ‘n kers
Ek het nie baie goed nie
Maar boeke wel in oorvloed
Musiek om na te luister
By ‘n kampvuur se gloed
Ek ken ‘n paar resepte
Vir brood of pannekoek
Maar vir meer as dit sal jy dalk
Maar elders moet gaan soek
Ek bring vir jou troos as jy huil
Ek bring vir jou ‘n hoek om in te skuil
Ek bring vir jou ‘n warm kombers
Ek bring vir jou ‘n lamp en ‘n kers
[2] PAD NA ALICE
Ek verbeel my ek ry deur ‘n landskapskildery
By aalwyne, spekbome en bloekoms verby
Berge bakboord, kranse stuurboord
My pad wat loop deur die vallei
Pad wat aanhou tot dit ophou
By die plek waar jy nou bly
Voet in die hoek, hand op die stuur
Bande wat suisend oor die teerpad skuur
Stapelwolke stook die skemervuur
Vroegoggend Boland tot deur die Tradouw
By Boplaas vir bottels robyne stilgehou
Oor Oudtshoorn, De Rust
Deur Willowmore aangehou
Graaff-Reinet en Bruintjieshoogte
Deur Adelaide tot by jou
Voet in die hoek, hand op die stuur
Bande wat suisend oor die teerpad skuur
Stapelwolke stook die skemervuur
So iewers padlangs verdwyn woorde en taal
Word kleure gemeng van skel na vaal
Het namiddag ‘n dieper gloed in vroegaand gaan haal
Waarvan die weerkaatsing nou
Tussen klowe bly maal
Voet in die hoek, hand op die stuur
Bande wat suisend oor die teerpad skuur
Stapelwolke stook die skemervuur
[3] LIED VIR BERLYN
Van die Fernsehturm sien jy als van bo
Want ‘n nuwe stad leer ken jy mos so
Stad van mure, stad van hekke
Checkpoint Charlie en Brandenburg Tor
Vir Leonard Cohen beter in die Waldbühne leer ken
Om kort daarna maar weer afskeid te kan neem
In Unter den Linden koop ons parfuum
By die Hauptbahnhof hoor ons Lili Marleen
Stad van sloop, stad van bou
Mure word soms in drome onthou
Altyd in sirkels op die S-Bahn se spoor
Op Alexanderplatz my ewewig verloor
As jy betonblokke poets word hulle blink
In rye gestapel kan die lig jou verblind
In Kastanienallee of beton verdwaal
As die verlede jou iewers uit die toekoms kom haal
Soek Rosa Luxemburg langs Kreuzberg se kanaal
Waar Wim Wenders se engele in die skemer dwaal
Die Palast der Republik se versplinterde glas
Hoop groei somtyds waar nagmerries was
Stad van sloop, stad van bou
Mure word soms in drome onthou
Altyd in sirkels op die S-Bahn se spoor
Op Alexanderplatz my ewewig verloor
Vir ‘n Steh Kaffee met jou in Prenzlauer Berg ontmoet
My klere was te donker vir die kleur van my gemoed
Stad van ontheemdes, stad van behoort
Checkpoint Charlie en Ishtar se poort
Stad van sloop, stad van bou
Mure word soms in drome onthou
Altyd in sirkels op die S-Bahn se spoor
Op Alexanderplatz my ewewig verloor
[4] BLY ‘N RUKKIE LANGER
Die oggendskemer is nou amper hier
Die gordyn ruik nog na laasnag se vuur
Stadig verskyn die deken se voue
Warm hier binne, buite die koue
In die herfsseisoen het ‘n kilheid kom sit
Netnou skif die mis van grys na wit
Die melklorrie rammel en ver ‘n trein
Altyd eers klank voor lig verskyn
Slaap ‘n bietjie langer, wat maak dit saak
Wat almal daar buite vandag wil maak
Ek stuur ‘n boodskap dat ek en jy
Net ‘n bietjie langer hier binne wil bly
Bly ‘n rukkie langer hier langs my
Netnou sal ek die luike oopmaak
Netnou stook ek koffie op die Aga
Netnou vir jou waskom kook ek water
Maar asseblief ‘n bietjie later
Slaap nog ‘n ruk, draai eers om
Nog ‘n oomblik voor die son opkom
Later sal die denne die misgordyn terugtrek
Later sal die berge oor die landskap uitstrek
Slaap ‘n bietjie langer, wat maak dit saak
Wat almal daar buite vandag wil maak
Ek stuur ‘n boodskap dat ek en jy
Net ‘n bietjie langer hier binne wil bly
Bly ‘n rukkie langer hier langs my
Teen die gange se mure ‘n familievergadering
Generasies se hoop en verwyt en verwarring
Teen opponerende mure hang hulle daar
In geraamde stiltes staar hul na mekaar
‘n Kameralens se antieke visier
Het ‘n oomblik se voorgee verewig teen ‘n muur
Maar ons is anders, ons lyk nie so nie
So anders as almal wat eens hier gewoon het
Slaap ‘n bietjie langer, wat maak dit saak
Wat almal daar buite vandag wil maak
Ek stuur ‘n boodskap dat ek en jy
Net ‘n bietjie langer hier binne wil bly
Bly ‘n rukkie langer hier langs my
[5] NA DIE GELIEFDE LAND
Ek moet twee keer omdraai voor ek die hek vind
Dis met geroeste slot en ketting vasgebind
Die grensdraad is stukkend so ek klim sommer deur
Die naambord het tot naamloos in die wind verweer
Ek volg ‘n toegegroeide oprit in ‘n bloekomboomlaning
Vyeboord se takke is verwronge geraamtes
Familiekerkhof stene fluister nog die name
Van mense aan wie ek lank terug verwant was
Ek het hier kom stilhou vir ‘n laaste keer
Ek het niks om te sê nie, so ek skryf maar net neer
Ek dokumenteer wat die tyd beslis
Geen lesse te leer nie, dit is wat dit is
Steenbok verstar en vlug uit die klipskuur
Ek vind die pad na die opstal langs wat oor is van die kraalmuur
Aalwyn is meer gehard as ‘n roostuin
En kaktus hou langer as roosmaryn
Rankers in die balke, vinknes teen die skoorsteen
Onkruid wat doodluiters deur vloerplanke beur
Porseleinteëlskerwe langs die badkamerdeur
Die nok is geknak, die mure verweer
Ek het hier kom stilhou vir ‘n laaste keer
Ek het niks om te sê nie, so ek skryf maar net neer
Ek dokumenteer wat die tyd beslis
Geen lesse te leer nie, dit is wat dit is
Ek volg my spore terug na die motor langs die teerpad
Al teken van mense hier rond, ‘n plastieksak
Wat windaf moes waai en teen ‘n draad kom hande klap
Vir die pelgrimsprosessie van ‘n verloopte hart
Ek het hier kom stilhou vir ‘n laaste keer
Ek het niks om te sê nie, so ek skryf maar net neer
Ek dokumenteer wat die tyd beslis
Geen lesse te leer nie, dit is wat dit is
[6] SEISOENE VERANDER WEER
Vanoggend weer gevoel die seisoen het gedraai
Ander kleur in die lug, ‘n ander wind wat waai
Teen die berg het die son nou ‘n killer kleur
Die gras is brosser, daar’s ‘n kug in die weer
Soms dink ek aan seisoene, soms dink ek aan jou
Soms dink ek aan planete wat aanhou en aanhou
Seisoene gaan oor afstand, afstand van die son
Soms ver, soms naby, as ons maar net kon
Kies watter dag of uit watter bron
Die tye draai of verandering kan kom
Soms dink ek aan seisoene, soms dink ek aan jou
Soms dink ek aan planete wat aanhou en aanhou
Moeg vir seisoene, moeg vir die weer
Gee my grys in die lug wat verandering kan keer
Soms dink ek aan seisoene, soms dink ek aan jou
Soms dink ek aan planete wat aanhou en aanhou
Draai om sonne, draai om sterre
Draai en draai vir altyd, draai vir nou
[7] GRENSE VAN ONEINDIGHEID
Hoor ek praat met jou sonder woorde
Ek’s beide die oorlog en vrede se verloorder
Die een wat leë houers opgaar
Wat kaal en koud is en onsigbaar
Niks druis so hard soos absolute stilte nie
Niks voel so beklemmend
Soos die grense van oneindigheid nie
Ek’s die een wat branders met ‘n besem opvee
Die een wat wolke in skulpe aangee
Wat vuur probeer giet en sand wil skink
Wat homself verdrink in die oggendwind
Niks druis so hard soos absolute stilte nie
Niks voel so beklemmend
Soos die grense van oneindigheid nie
Ek ‘n fraksie van niks, darem meer as min
Ek’s duskant die niet se einde of begin
Ek’s snel soos klank, langsaam soos lig
Hoekig soos ‘n silinder se aangesig
Niks druis so hard soos absolute stilte nie
Niks voel so beklemmend
Soos die grense van oneindigheid nie
[8] OPGAWE
Kyk hier sit ek voor die klawers in flenters en katoen
Ongelukkig net soveel wat jy met snare en ivoor kan doen
Iewers uit ‘n fles se kolk het ek ‘n wysie gaan roep
Iewers op ‘n boekrak wat ek wou sê gaan soek
Gister, eergister, môre, of miskien die dag daarna
Sal jy my vir ‘n opgaaf van vandag kan vra
Met sleutels sluit ek deure dig, maar ontsluit ‘n melodie
Oor die loute van my amberglas gee ek nie regtig om nie
Soms oorspronklik soms gesteel, meestal sommer net geleen
Nou impromptu, dan berekend, my klavierkonsert vir een
Gister, eergister, môre, of miskien die dag daarna
Sal jy my vir ‘n opgaaf van vandag kan vra
Dis net dat ek soms vergeet wat in die oomblik gebeur
Nalaat om neer te pen wat die note my leer
Gister, eergister, môre, of miskien die dag daarna
Sal jy my vir ‘n opgaaf van vandag kan vra
[9] HEKS VAN DIE KAROO
Persoonlik dink ek nie Lavinia is ‘n heks nie
Al dink almal anders hier so
In bangmaakstories speel sy ‘n hoofrol
Op hierdie dorp in die Karoo
Sy’t sewe katte en ‘n rot in ‘n hok
Teleskoop op die balkon en ‘n kraai op haar nok
Wat lees Lavinia in die sterre
Wat praat sy met die maan
Sien sy patrone in hierdie wolke
Wat ons almal ander verbygaan
Hier rond kook ons mos als tot dit grys is
Lavinia het antieke resepte vol soel speserye
En bottels vol kwepers en perskes en vye
En pakkies met peper en wilde olywe
Wat lees Lavinia in die sterre
Wat praat sy met die maan
Sien sy patrone in hierdie wolke
Wat ons ander verbygaan
Een middag in die winter nooi sy my binne
In potyster brou sy vir ons ‘n koppie tee
Praat oor Kaapstad van lank gelede
Waar als die heeltyd aanhou beweeg
Kabaret en toneel, oor skrywers en akteurs
Vertel van ‘n vriendin, dit was so lank gelede
En voor sy haar storie kon klaar vertel
Hoor ek hoe klop my pa aan die deur
Wat soek jy Lavinia op hierdie Karoodorp
Waar niks aangaan nie
Sien jy patrone in hierdie wolke
Wat ons ander verbygaan
[10] OM BURGERSDORP TE SKILDER
Selfs die landskap hier lyk streng en droog
Stapelwolke afsydig, hang yl en hoog
Calvinistiese kerk die spilpunt waarom
Dorpshuis, bankkluis en kasregister saamdrom
Voel jy, voel jy, voel jy hoe dwaal Piet Klopper se gees
Wonder jy, wonder jy, wonder jy
Wat die engel uit haar marmerboek lees
Soms word iets staangemaak wat beur na bo
Apollo-lig of kerktoring wat uitkyk oor die Karoo
Als ander hier rond lê horisontaal
Die teerpad, die koppies, selfs ‘n telefoonpaal
Voel jy, voel jy, voel jy hoe dwaal Piet Klopper se gees
Wonder jy, wonder jy, wonder jy
Wat die engel uit haar marmerboek lees
Staandak van sink het brakdak vervang
Klinkersteenwinkels wat na klante verlang
Sommige stop en maak ‘n skildery
Maar die meeste ander mense ry net verby
Voel jy, voel jy, voel jy hoe dwaal Piet Klopper se gees
Wonder jy, wonder jy, wonder jy
Wat die engel uit haar marmerboek lees
[11] GESKIEDENIS
Dit voel soms of ons leef in ‘n geskiedenisboek
Oorlog en pes, die doodsengel op besoek
Maar wêreldryke struikel en beskawings swik
Eeu is ‘n oogwink, of hoogstens ‘n hoofstuk
Die eerste keer as tragedie
Die tweede en derde en vierde as klug
Vir die meeste van ons maar net die lewe
Soms kyk ons vooruit, maar meestal terug
Lande se glorie word besing uit torings
Maar die gatkant van die storie kom uit slawe se wonings
Enkeles met visioene, die meeste kap graniet
Vir bakens en mure om grondgebied
Die eerste keer as tragedie
Die tweede en derde en vierde as klug
Vir die meeste van ons maar net die lewe
Soms kyk ons vooruit, maar meestal terug
Honderd keer is Boedapest gestroop
En elke keer is die mense maar genoop
Om skoon te vee en maar aan te hou
Wat anders kan jy doen as om van vooraf te bou
Die eerste keer as tragedie
Die tweede en derde en vierde as klug
Vir die meeste van ons maar net die lewe
Soms kyk ons vooruit, maar meestal terug
Hulle wat van ruïnes monumente maak
Val vas tussen klippe en raak vir ewig aan die slaap
Die eerste keer as tragedie
Die tweede en derde en vierde as klug
Vir die meeste van ons maar net die lewe
Soms kyk ons vooruit, maar meestal terug
[12] NAGSPEL
Die wind speel om die huis se hoeke
Dis ‘n bitter melodie
Wat soos gesigte uit ou boeke
Kom en vra ken jy my nie
Jy probeer jouself herinner
Maar jy’s gevang deur tyd en plek
En daar’s iets wat jou verhinder
Om die oorsprong te ontdek
Want jy’s die som van alle jare
En algaande word jy blind
Tog onbegrypend hoor jy snare
Soms in die nagte in die wind
En deur die deur se krake
Skyn ‘n skreef kitaar se klank
Iets van alle vroeër wake
Iets van bid en hoop en dank
Want wind en ses stil snare
Speel alleen, maar ‘n duet
Van vroeër en van later jare
En jy’s al wat jy nog het
Want jy’s die som van alle jare
En algaande word jy blind
Tog onbeskryflik hoor jy snare
Soms in die nagte in die wind
Woorde: Koos du Plessis, melodie: Karla du Plessis
[13] MAANSPIEDER
Om die maan te soek is ‘n voltydse beroep
Hoe sy die see laat sloep en vloed
Die aankoms en groet van haar sekel gloed
Haar boog te karteer, hoe sy slinger te leer
Haar opstaan en slaap se ritme te probeer
Die koue kant van haar rug te keer
Wat weet ‘n klip wat om die aarde dryf
Wat maak kraters en maanstof ons wys
Nou nog helder, dan weer flouer
Die stomheid van ‘n koue skouer
Soms skuil die maan agter ons planeet
Vir ‘n donker nag, as jy wil weet
Soms word ‘n woestynpad in die nag verlig
Of die fosfor van branders word uitgelig
Maanlig is sag, sal die vel nie skroei nie
En met meer as dit sal sy haar nie vermoei nie
Wat weet ‘n klip wat om die aarde dryf
Wat maak kraters en maanstof ons wys
Nou nog helder, dan weer flouer
Die stomheid van ‘n koue skouer
Inferno refleksie, vlamme weerkaats
Koue en hitte, nog altyd maats
Wolke soms ‘n sluier, wolke soms ‘n raam
Donker en lig loop al lankal saam
Wat weet ‘n klip wat om die aarde dryf
Wat maak kraters en maanstof ons wys
Nou nog helder, dan weer flouer
Die stomheid van ‘n koue skouer
[14] NET NOG ‘N LIEFDESLIED
Elke tweede lied handel oor die liefde
Liefde gewen of liefde verloor
Oor afstand of nabyheid, wolke en reënboë
Die klank van ‘n stem, die kleur van oë
Maar vir jou het ek net hierdie enigste lied
Dis net vir jou, dis spesifiek
Laat geen ander dit sing nie
Vir iemand anders bring nie
Dis al wat ek het om aan te bied
Ek hoor die liefde is universeel
Dis ‘n album vol foto’s en soms ‘n spieël
Soms kan ek my verbeel dis deel en dalk uitdeel
Soms is dit diefstal en soms sommer speel
Maar vir jou het ek net hierdie enigste lied
Dis net vir jou, dis spesifiek
Laat geen ander dit sing nie
Vir iemand anders bring nie
Dis al wat ek het om aan te bied
Soetsappig miskien, of dalk selfs geyk, ‘n
Liefdeslied gee ek jou gelyk
Is meestal te rou te hart op die mou
Maar die een is nietemin net vir jou
So vir jou het ek net hierdie enigste lied
Ek bring dit vir jou, dis spesifiek
Laat geen ander dit dan sing nie
Vir iemand anders bring nie
Dis al wat ek het om aan te bied
Bazaar punk is die Brixton Moord & Roof Orkes se vierde album. Die album is geskryf, verwerk en opgeneem rondom agt tracks wat Drikus “Brixton” Barnard kort voor sy dood in 2015 opgeneem het as konsepte vir ‘n volgende album. Andries “Roof” Bezuidenhout sou daarna luister en antwoorde daarop komponeer. Die tracks was rofweg en vinnig opgeneem, met stem en nylonsnaarkitaar wat deur ‘n enkele mikrofoon opgeneem is, bloot as luisterkopie vir Andries. Dis nooit bedoel as finale opnames vir ‘n album nie. Weens die spontane aard van die opnames en ten spyte van die swak klankkwaliteit, is Drikus se vocals delivery droog, rou en eerlik.
Na Drikus aan breinkanker dood is het die tracks vir jare op Andries “Roof” Bezuidenhout en Gerhard Barnard (bekend as Kapelaan Pat Plank in die band en Drikus se ouer broer) se hard drives gelê. Nie een van hulle het die moed gehad om daarna terug te keer nie.
In Mei 2021 was daar nog ‘n skok. Die band se drummer Louis Graham is aan Covid-19 oorlede. Louis en Drikus se dood het die oorblywende lede van die band laat besef dat ‘n mens maar moet doen wat jy kan terwyl jy nog asemhaal: dat jy moet aanhou beweeg en geraas maak, om Jan Rabie buite konteks aan te haal.
Andries, Gerhard en Ockert “Moord” Greeff (een van die band se stigterslede), wat in Montreal, Kanada woon, het op WhatsApp begin praat oor die moontlikheid van ‘n volgende album. As ‘n eerste stap het Andries begin om Drikus se agt tracks te restoureer. ‘n Program genaamd SpectraLayers is gebruik om die stem van die kitaar te isoleer en die gesuis op die digitale tracks te verminder. Die tracks is heen-en-weer gestuur – tussen Alice (waar Andries woon), Pretoria (waar Gerhard woon) en Montreal (waar Ockert woon). Al drie het studio’s by die huis waar hulle klank kan opneem – in Andries se geval stem, baskitaar, akoestiese kitaar en keyboards; vir Gerhard elektriese en akoestiese kitaar; vir Ockert drums, wat hy met ‘n enkele stereo-mikrofoon in sy kelder en in sy Montrealse band se rehearsal-kamer opgeneem het.
Hulle het ook begin om antwoorde op Drikus se agt tracks te skryf, met iemand wat terugkeer na die dorp waar hy grootgeword het as tema. Hierdie sewe addisionele tracks het hulle ook heen-en-weer gestuur en verwerk. Andries het die album gemeng en voor die tracks gefinaliseer is, is dit aan Willem Möller vir kommentaar en advies gestuur. Willem het die meesters van die finale tracks by Sharp Street Studio in Glencairn behartig.
Die resultaat is ‘n nuwe Brixton Moord & Roof Orkes album met vyftien tracks – “Bazaar punk”.
Brixton Barnard: Stem
Roof Bezuidenhout: Stem, akoestiese kitaar, baskitaar, keyboards/programmering, meng
Moord Greeff: Drums
Kapelaan Pat Plank: Elektriese en akoestiese kitaar
Willem Möller: Advies en mastering
Brixton Barnard se stem is in 2014 in Mogale City (Krugersdorp) opgeneem, die res van die album tussen Junie en November 2021, in Alice, Pretoria en Montreal opgeneem. Op 28 Januarie 2022 vrygestel deur Dikeni Records.
Bazaar punk word opgedra aan Drikus Barnard en Louis Graham.
Media
Rapport, 2 Januarie 2022
BAZAAR PUNK – BRIXTON MOORD & ROOF ORKES
[1] DIE SESDE DAG SE EERSTE BEWEGING
Met ʼn Omo-advertensie op die stasie se brug
Verwelkom my tuisdorp my terug
Ek soek bekende gesigte op die perron
Maar dis net laatnag se lywe, net oggend se son
My Liena, my Liena
Hierdie strate van ons het ek lank terug geloop
Hier en daar lê ʼn memory gesloop
Daar is winkels wat moes sterf vir ʼn ander se droom
By die bicycle shop word nou rokke gesoom
My Liena, my Liena
“Vars vis” lieg ʼn plakkaat by die kafee
Dié is mynhoop se wêreld, ons is ver van die see
Ek settle vir Pecks se anchovies op toast
My waitress bring koffie, she is a beautiful hostess
Liena, my Liena
Haar lyf nog vol lente, dit kan by mens spook
Sy vra of ek sal omgee om buite te rook
Beëindig die verhouding met papiertjie en lint
Gratuity in ruil vir een peppermint
My Liena, my Liena
Stop vir ʼn haircut op die pavement
Die barber vra: “Hoe gaan dit?” Ek sê: “Voor die wind,
“Short back and sides en hou maar die top”
He says: “No my brother, then you look like a mop”
My Liena, my Liena
Knip-knip in pare, die skêr se lem
Hy sê dat Orlando die sokker gaan wen
Sy radio skree luidkeels, ek luister maar saam
Tap selfs my voet al ken ek van skaam
My Liena, my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
Jy sluimer nog seker, sesde dag het begin
(Woorde en musiek: Brixton Barnard)
[2] DUIWELSBROOD
Daar’s ‘n skeur in jou hart
En jy spoeg na die son met geen rede
Die onontbeerlike donker
Die donker wat kom
Kom ongenooid, stiptelik
Noukeurig, in onwelkome groet
Met intieme naakstudies van jou gees
Jou gees en jou bloed
Jou bloed
Hul arbitreer jou beginsels
Jou nood en die taal uit jou mond
Daar is geen kwytskelding vir jou wanorde
Op hierdie opper-allerheilige
Heiligste grond
Daar is samerot in die kelders
En elders in ons soewereine staat
Trap der jeugd Nederduits-Gereformeerd
Literatuur vir die lumpenproletariaat
Ontbind tot in eenvoud, slot en einde van eie wil
Hoereer na vreemde gode en vryheid
As ons kon
As ons sou kon
As ons sou wou
As ons sou wou
Staan rotsvas in jou kruistog
Na die ongerepte vrou
En onstuitbaar in jou peiling
Deur die storm koers te hou
Na die blou-oog debutante
Met die kuislike dekreet
In die passievolle arms
Van die blonde kategeet
Staan kop-uit bo die skares
Hou jou liggie helder skyn
Jou skippie op die water
Vaar voort totdat jy rustig
In bewustelose, onvoldane
Tranerige nietigheid verdwyn
So kom kniel hier langs my, dienskneg
Ons toegewyde slaaf
Aan die dinge wat jou kortkom
Kan ons nog ‘n bietjie skaaf
En slyp aan jou fasette
Ons rowwe edelsteen
Maak toe jou oë, buig jou hoof
Kom dan nou
Ontvang gods rykste seën
(Woorde en musiek: Kapelaan Pat Plank)
[3] WHOLESALE EMPORIUM
Ahmed en son se wholesale emporium
So baie te sien hier, waar sal mens begin
Daar is altyd ʼn man met ʼn baard en gewaad in die hoek
Daar is altyd ʼn vrou met daai mysterious look
Wette bedek haar van onder tot bo
Maar sy lewe defiant, mens sien dit in haar oë
Sy los als aan verbeelding, verbeelding dié ken ek ook
Ek sien al die aand en ek sien al die dans, die wierook
Ek sien hoe die ritme sagkens kom rus op haar heup
Ek sien al haar hande, ek voel al haar greep
Kamers vol glinster, ʼn doolhof gemaak van satyn
Jy kan jouself verloor, jy kan spoorloos verdwyn
Ahmed en son se wholesale emporium
Dis hoogtyd dat ek uit al hierdie ou klere klim
Lankal geweet dit is tyd vir ʼn grênd overhaul
Die klap van my vingers moet al die shots call
Soek ʼn suit soos Belushi, ja pikswart nes my bril
Soek ʼn hemp met ʼn collar, maar sonder die frills
Chelsea se stewels, ʼn hoed om dit als af te rond
Gooi dit als op die toonbank en nou praat ons pond
“The shoes are six hundred, but I’ll give it to you for four
Twenty percent on the suit now, my friend, you know that’s a score
I’ll throw in some cufflinks, a pair of matching socks too
It’s all handmade material and it’s double knitted too.”
Ahmed en son se wholesale emporium
(Woorde en musiek: Brixton Barnard)
[4] MET MAIN REEF ROAD LANGS
Hy was te lank ingeperk deur berge en die see
Verfynde fynbos en ontwerpersrooibostee
Nou ry hy noord deur die Karoo en die Vrystaat
Na waar hoogoond en skoorsteen oor die Hoëveld waak
Deur Beaufort-Wes en Bloemfontein
By Brandfort, Welkom en Vanderbijl verby
By Grassmere betaal hy om deur te kom
By Soweto voel hy die eerste oggendson
Wat het hy verloor as hy met Main Reef Road langs ry?
Iets wat hy moet vind het skynbaar padlangs verdwyn
Waarna soek hy van Springs tot Randfontein?
Nou’s hy weer terug op die Witwatersrand
Met die bekende reuk van winter en veldbrand
Oos-Rand Wes-Rand, hier’s hy nou
Waar kragdrade steeds oor mynhope waghou
Almal hier kom mos eintlik van elders
Kelners, bankiers, hustlers en delwers
Sy anker ‘n steen in Braamfontein begraafplaas
Die M1 se draaie en die torings as sy kompas
Wat het hy verloor as hy met Main Reef Road langs ry?
Iets wat hy moet vind het skynbaar padlangs verdwyn
Waarna soek hy van Springs tot Randfontein?
Op Robert Broom delf hy in die verlede
Kom op Beyers Naudé weer aan in die hede
Dink aan jou saam met die flikkerlig
Se ritme en die ligte van Mandela-brug
Wat het hy verloor as hy met Main Reef Road langs ry?
Iets wat hy moet vind het skynbaar padlangs verdwyn
Waarna soek hy van Springs tot Randfontein?
(Woorde en musiek: Roof Bezuidenhout)
[5] VOETSTOOTS
Vir ʼn goeie plek moet jy vroeg op wees
Jy moet als uithaal voor die son, ou bees
Bring jou yskas, bring jou TV
Bring jou toolbox, jou hele CV
Daai exercise bike het jy nog nooit getrap
Jou vrou het nog nooit met daai masjien gelap
Bring die hosepipe uit die tuin
Paving het die gras laat kwyn
Bring die harke, bring die graaf
Boormasjien, elektriese skaaf
Verkoop dit als voetstoots
Ek het een honnerd, ek het twee honnerd, ek het drie honnerd vier
Ek het vyf honnerd, ses honnerd, sewe honnerd, ag
Ek het nege honnerd, tien honnerd, elf honnerd, twaalf
Ek het dertien honnerd, veertien honnerd, vyftien honnerd, ses
Verkoop dit als voetstoots
Verkoop dit als voetstoots
Jy moet altyd weet teen wie jy bie
Jy moet die kopers ken, die wie is wie
Ou Jaap like om ‘n prys op te jaag
Jy moet hom double bluff, voor wen kom waag
Luister my vriend, as jy geld wil spaar
Sit jou emosies hier en jou beursie daar
Want hul’s uitgeslape, wolf tussen skape
Verkoop graag beeskak as rape
Jy moet dit als inneem, jy moet dit raak kan sien
Jy moet mooi oplet, jy moet jou brood verdien
Ek het een honnerd, ek het twee honnerd, ek het drie honnerd, vier
Ek het vyf honnerd, ses honnerd, sewe honnerd, ag
Ek het nege honnerd, tien honnerd, elf honnerd, twaalf
Ek het dertien honnerd, veertien honnerd, vyftien honnerd, ses
Verkoop dit als voetstoots
Verkoop dit als voetstoots
Boeke blaaie, geel gelees
Een ou rusbank, goed gekneus
Filosowe in ‘n boks
Die Rolling Stones se Hot Rocks
Radio wat nog plaat kan speel
Kon dit alles tape en met jou deel
Yo-yo, hoola-hoop
Ice cream se primitiewe scoop
Monopoly en Twister ook
Kyk hoe gister nog by ons spook
Verkoop dit als voetstoots
Verkoop als voetstoots
(Woorde en musiek: Brixton Barnard)
[6] STOFDORP
By die eerste stopstraat
In die klein stowwerige dorpie
Waar hy sonder geskal van trompet
In die wêreld ingeglip het
Sien hy die ou vrou en die ou man
In die klein, skewe bakkie raak
Oorkant hom
Aan die ander kant van die stopstraat
Sy met ‘n glimlag van oorgee
Na soveel jare van sukkel
Hy met ‘n grynslag van swak sig
Agter die stuur van die klein, skewe bakkie
By die tweede stopstraat
In die klein, stowwerige dorpie
Waar hy sonder geskal van trompet
In die wêreld ingeglip het
Sien hy in sy truspieël
Die klein, skewe bakkie rukkerig vorentoe skraap
Daar ver agter hom
By die eerste stopstraat
Sy met ‘n glimlag van oorgee
Na soveel jare van sukkel
Hy met ‘n grynslag van swak sig
Agter die stuur van die klein, skewe bakkie
By die laaste stopstraat
In die klein, stowwerige dorpie
Waar hy sonder geskal van trompet
In die wêreld ingeglip het
Sien hy ‘n man oorkant die stopstraat
In ‘n blink, nuwe, swart kar aankom
En hy trek sy oë op skrefies
En steek sy hand uit na die vrou langs hom
Sy met die glimlag van oorgee
Na soveel jare van sukkel
Hy met ‘n grynslag van swak sig
Agter die stuur van die klein, skewe bakkie
Dis nou hy met ‘n grynslag ‘n grynslag van swak sig
Agter die stuur van ‘n klein, skewe bakkie
Dis nou hy met die grynslag, die grynslag van swak sig
Agter die stuur van ‘n klein, skewe bakkie
Sy met die glimlag van oorgee
Na soveel jare van sukkel en swig
Hy met ‘n grynslag van swak sig
Agter die stuur van die skewe bakkie ingewig
(Woorde: Moord Greeff, musiek: Roof Bezuidenhout)
[7] ROER
Henne wat kekkel om ʼn tafel kloek kloek
Opgeblaasde plastiek om elke koek
Party is meesters met vetkoek en mince
Als gemaak met liefde, die kerk vat die wins
Ek sê roer die suiker en kaneel
Die deeg staan styf in die plat pan
Koop koffie, kerrie en ‘n rys
Daar’s vars pastei vol wille vleis
Die Consol jar versmoor die vrug
Om vir altyd saam met stroop te rus
Ek wens ons was ook ingelê
Gee nie om wat jou mamma daarvan sê
Wanneer laas was daar souskluitjies in jou kombuis
Wanneer laas het jou oond gevoel hoe brood kan rys?
Sit neer die Rooi Rose, lees Kook en Geniet
Two minute noodles is pure verdriet
Hul staan by die vendusie, elke kerk kry hul beurt
Behalwe die Boeddhiste, niemand wil daai kak eet
Die NG, Hervormd, Pinkster, AGS
Die Volle Evangelie, I forget the rest
Maar roer die eiers en die spek
Die vetjies kan so lekker trek
Die oliebol is mooi gevleg
Die man se maag die middelweg
Sagte brood met harde kors
Sousie op jou boerewors
Klapperballe, moskonfyt
Waatlemoen om aan te byt
Wanneer laas het ek vir jou resep gewys
Wanneer laas het ons saam gebak in jou kombuis?
Bring die potte panne, nou toe, laat ons kook
Ek kry die kaste oop na ʼn moerse gespook
Wie presies maak deesdae ouma se beskuit?
Ek weet sy is lankal landuit met ʼn moerse profyt
Maar hier glo ons nog altyd in kwaliteit
Hier vat ons nie shortcuts, oor niks is ons spyt
Ek sê roer die suiker en kaneel
Die deeg staan styf in die plat pan
Koop koffie, kerrie en ‘n rys
Die Consol jar versmoor die vrug
Om vir altyd saam met stroop te rus
Ek wens ons was ook ingelê
Gee nie om wat jou mamma daarvan sê
Wanneer laas was daar souskluitjies in jou kombuis
Wanneer laas het jou oond gevoel hoe brood kan rys?
Sit neer die Rooi Rose lees Kook en Geniet
Two minute noodles is pure verdriet
(Woorde en musiek: Brixton Barnard)
[8] DIE GROOT SKA-BENGA
Sy lyk so fly-fraai, sy sê sy sal my leer
Sy sal my alles wys en ek moet net probeer
Sy sal my optel Vrydagmiddag net na werk
Ek sê, nee mooi man ek sal reg staan op my merk
Wine en dine en sixty nine dis fine
Ek is die groot ska-benga
Sy’t sulke groot oë wat deur jou lyf kan kyk
My kop is vol van prentjies hoe sy sonder klere lyk
Geskape soos ‘n kruiwa, baie seker van haar saak
Ek’s vasberade om ‘n diep indruk te maak
Up for the challenge, ek’s daar
Ek is die groot ska-benga
Ek’s die master van disaster, ek’s geharde hartedief
Ek’s die meester van die peester, ek’s Le Coq Sportif
So check my uit, maar staan net wyd en hou by as jy kan
Ek ken die moves broer, ek werk hom met ‘n plan
Smooth operator, see you later
Ek’s die groot ska-benga
Sy doen ‘n sexy paaldans toe begin die ritueel
Binne vier sekondes flat sit ek met leiband om die keel
Sy sê daar is ‘n kodewoord, ek moet hom nie vergeet
Ek sê dis lekker so, al is dit bietjie weird
In for a penny or a pound
Ek is die groot ska-benga
Sy gryp my aan my hare vas en fluister in my oor
Ek dink dit was die wagwoord, maar ek kon nie lekker hoor
Sy vra of ek van pyn hou en ek wys haar my tattoo
Sy sê ag dit is niks nie, ek sê what you gonna do
Ek’s getrein op pyn en cane
Ek’s die groot ska-benga
Sy trek ‘n snaakse harnas aan en ek wil nog protesteer
Maar sy gee ‘n paar tree terug, begin haar aanloop by die deur
Ek knyp so hard as wat ek kan en vra nog hulp van bo
Verhale van my lewe rondomtalie voor my oë
Inwendige beserings, pyn en lyding
Sy’s die groot ska-benga
Vir twee en veertig ure lank het sy my gal gewerk
En met ‘n tweede asem Sondag toe sy terugkom van die kerk
Sy vra toe ook so ewe of sy my taxi kan betaal
Ek sê, nee, dis beter as die medics my kom haal
En hou maar die gebeure tussen ons
Ek was die groot ska-benga
(Woorde en musiek: Kapelaan Pat Plank)
[9] GETROU AAN DIE WIT BAKSTEENGEBOU
Op die hotel se stoep sal jy niemand hoor roep vir ʼn ronde
Waar ‘n Fox terriër lank terug geslaap het lê nou net ‘n been
Die stoele is leeg die tafels word nie meer gedek nie
Daar is niemand verdiep in ‘n gesellige gesprek nie
In die voorportaal sukkel ‘n TV-verhaal met reception
Daar’s iets fout met die kabel se male en female connection
Hartseer kuns op die muur, but its hardly worth a mention
Die klerk het nie werk nie, the hours they feel like detention
Sy lees maar boeke van Mills en boeke van Boons, sy is romanties
Studeer deur Unisa en droom van ‘n visa na elders
Sy’t ‘n chocolate en ‘n ruiker in ruil vir ‘n spyker reputasie
Deesdae almal se vloerlap, ‘n groot grap vir monde wat fluister
Ek groet haar ordentlik, weet nie of sy my onthou nie
There once was a time when I wished she was mine, maar dit is lank terug
Op die kroeg sit ou Sarel waar ek hom sewe jaar terug gelos het
Op die plek waar ons sorge met shooters by die dosyn gepos het
Hy sê, hoe gaan dit ou maat, daar is niks om te baat as mens kla nie
Dis sy vroeë pension van die myn wat stadig verdwyn oor die counter
In die huwelik getree, maar sy gat afgevee aan beloftes
Ja net twee jaar gehou voor dit alles moes vou in ‘n streekshof
Nou sit hy maar hier, sy breakfast is bier en sy lunch ook
Hy sê, almal is weg, ja, die dinge lyk sleg vir die hotel
By die water, by die mall, sit hul plekke propvol op ‘n Saterdag
Sarel bly maar getrou aan die wit baksteengebou, hoe dan anders?
Die kamers is vol, maar die spoke betaal nie hul rent nie
Die einde wat wag is nie mooi soos ‘n Hollywood prent nie
Die drive-in is dood, slush puppy is SPCA toe
Hy sê, nou toe, laat ons loop, by die off-sales koop ons ‘n bottel
En die bome staan paraat, die denne se granaat lê die straat vol
Hy sê hy’t charcoal en ‘n grid en ‘n flatty om te split, ons kan saam braai
En op sy balkon lyk die middag nou net te helder
(Woorde en musiek: Brixton Barnard)
[10] LIENA MONDEGREEN SE FILOSOFIE
Ek is die skewe een
Die skeel een
Dis vir mooi so
Dis vir my goed so
Wie wil nou altyd gelukkig wees
Altyd perfek wees
Altyd aan die pronk wees
Spekvet van al die geluk wees?
Ek is krom en skeef
En nou is ek op dreef
Dis vir mooi so
Dis vir my goed so
Wie wil nou altyd gelukkig wees
Altyd perfek wees
Altyd aan die pronk wees
Spekvet van al die geluk wees?
Ek is die knoffelasem
Die nat ruit wat wasem
Dis vir mooi so
Dis vir my goed so
Wie wil nou altyd gelukkig wees
Altyd perfek wees
Altyd aan die pronk wees
Spekvet van al die geluk wees?
Ek is kwalik meer as spelfout
‘n Lied wat verkeerd gehoor word
The moon that went behind the clouds
The moon that wept behind the clouds
The moon that’s wet behind the clouds
Wie wil nou altyd gelukkig wees
Altyd perfek wees
Altyd aan die pronk wees
Spekvet van al die geluk wees?
Die verkeerde woord is waar ek skuil
Want dit is waar die maan kan huil
En dis mooi so
Dit is vir my goed so
Wie wil nou altyd gelukkig wees
Altyd perfek wees
Altyd aan die pronk wees
Spekvet van al die geluk wees?
(Woorde: Moord Greeff, musiek: Roof Bezuidenhout)
[11] DIE SESDE DAG SE TWEEDE BEWEGING
Mense pak op, die vendusie is klaar
Die meeste trek maar laer by die Spar
Tjoklits vir mammie, biltong vir pa
Sweets vir die kinders wat die sakke help dra
My Liena, my Liena
Steaks groot soos Texas, sakke vol ys
Bier voor die branfien, mens moet jouself pace
Armes wat maar buite rondstaan
Die land en sy kontras sal ek nooit verstaan
My Liena my Liena
Silent gebedjies om die lotto te wen
Om net soos ʼn ryk man in chloor te kan swem
Ek speel ook met nommers, leef met die hoop
Om eendag vir jou ʼn groot huis te kan koop
My Liena, my Liena
Terug op die pavement tussen all sorts
Mense gesellig, kratte vol quarts
Later vandag word die kuier ʼn lem
Kots en verdriet en bloed wat saam swem
My Liena, my Liena
Counterfeit nik-naks in sakke gepak
Die spaza is besig, goed vlieg van die rak
Ek vra vir draw, ja, ʼn sigaret los
Kan nie glo wat ‘n pakkie jou deesdae kan kos
My Liena, my Liena
Ja, party van ons gaan maar hoes-hoes hier uit
Ander neem ʼn cous-cous en vegan besluit
Gister is dood en môre is gesluit
All that now matters is that we’ve got a date
My Liena, my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
My Liena my Liena
Mammon se sluimer bring Saterdag se rus
(Woorde en musiek: Brixton Barnard)
[12] DEURNAGTREIN KAAP TOE
Krugerstraat se perron, ek en Liena wat lag
Vir passasiers en portiers wat op die deurnagtrein wag
Tasse deur die venster van ons tweedeklas koepee
Spoorlyn langs Kaap toe, Liena, net ons twee
Klerksdorp, Christiana, of Warrenton
Iewers sonder bagasie het jy afgeklim
Hittegolwe vlaktes, aandwind koel af
Die klap van wiel op spoor deur die Karoo in die nag
Hierdie wa ‘n wieg, jy op die bank langs my
Die ontbytghong lui, maar waar is jy
Kimberley, De Aar, of Hutchinson
Iewers, sonder bagasie, het jy afgeklim
Ek kon sien jy wou iets sê, maar jy’t toe weggedraai
Wat kan mens nou sê as jou woorde so wegwaai?
Laingsburg, Worcester, of Wellington
Iewers, sonder bagasie, het jy afgeklim
Laingsburg, Worcester, of Wellington
Iewers, sonder bagasie, het jy afgeklim
Klerksdorp, Christiana, of Warrenton
Kimberley, De Aar, of Hutchinson
Laingsburg, Worcester, of Wellington
Waar eindig ‘n spoorlyn en waar’s die begin?
(Woorde en musiek: Roof Bezuidenhout)
[13] PIERNEEF-BLOU
Hy bly nou in ‘n woonstel bo ‘n kafee
Dis die meeste wat sy beursie vir ‘n landlord kan gee
Die meubels wat hul hier gelos het kan hy maar hou
Die blou bed word ‘n bank as jy dit vou
Eskom moet maar fokof, die geyser mag heeldag loop
Hy lees in die koerant hoe die regering miljoene stroop
Dit los hom ongemaklik, dit los hom omgekrap
Hy wonder oor die toekoms en die pad wat die land stap
En die lig, die lig, die lig is Pierneef-blou
Dis ‘n kleur waarvan hy nie regtig hou nie
Afrika se son skyn net te blink
Oor die karre in die straat, oor die ou dak se sink
Hy hou nie van die taxi’s, hy hou nie van die middelklas
Hy haat die botterbul van sy eie spierwit ras
Hy haat emigrasie, Brittanje, Australië ook
Hy haat dit dat sy eks se borste nog by hom spook
Hy voel fokol vir oranje, hy voel fokol vir blanje blou
Nkosi sikelel’ en Die Stem kan hul ook maar hou
Hy hou nie van Mandoza, hy hou nie van Theuns Jordaan
Hy hou nie van sy vakansies kleintyd in ‘n karavaan
En die lig, die lig, die lig is Pierneef-blou
Dis ‘n kleur waarvan hy nie regtig hou nie
Afrika se son skyn net te blink
Oor die karre in die straat oor die ou dak se sink
Hy hou van donderstorms en die spore van ‘n trein
Hy hou van mense wat e-tol ondermyn
Hy hou van Hank Williams, the moon wept behind a cloud
Bonnie Prince Billy, hy hou ook van Johnny Dowd
Dit was seker fotoboekies, dit was seker maar Ben Brand
Dit was seker James Phillips en sy hoed se breë wand
Dit was seker maar something in Sundays you feel alone
Dis seker maar sy lot, ja, no direction home
Hy hou van die lente as die bytjies die blomme roep
Hy sit op sy balkon al voel dit soos ‘n stoep
Hogehak se skoene loop nou die strate vol
Hy trim maar aan sy ferns en sy whiskey glas is vol
En die lig, die lig, die lig is Pierneef-blou
Dis ‘n kleur waarvan hy nie regtig hou nie
Afrika se son skyn net te blink
Oor die karre in die straat, oor die ou dak se sink
(Woorde en musiek: Brixton Barnard)
[14] VAL
Ek’s jammer dat ek sommer so
Met die deur in die huis val
Dat ek nou weer aan jou dink
Is seker net toeval
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met dans as met stap is
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met sing as met praat is
Ek skryf mos op papier
Jy skryf in jou kop
Papier verslaan of verval
En notaboeke raak op
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met dans as met stap is
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met sing as met praat is
Twee brûe het jy verbrand
Vir elke een wat ek wou bou
Maar daai pad het nie brûe nie
Net ‘n kruispad die pad van rock ‘n roll
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met dans as met stap is
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met sing as met praat is
Lokval van woorde bouvallige klank
Met snaar en pedaal weef ons al lank
Iets wat soveel hegter is
As enige familieverband
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met dans as met stap is
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met sing as met praat is
Met voete wat soos ons s’n dans
Struikel mens neer
En as jy eers begin val het
Is daar niks wat jou kan keer
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met dans as met stap is
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met sing as met praat is
Soms noem ons onsself digters
Maar meestal val ons vas in woorde en taal
Mens vind dit moeilik om woorde te vind
As jy konstant so vryval
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met dans as met stap is
Dit val my op dat mense soos ons
Beter met sing as met praat is
Maar toe val jy weg en eensklaps en lig
Met ‘n halwe groet en ‘n vraag oor jou gesig
Struikel jy steeds aan die ander kant?
Sê groete vir ou Louis en vir Paul van der Zandt
(Woorde en musiek: Roof Bezuidenhout)
[15] RYM
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Vrot mielies in die silo’s
En tering in die myn
Die duiwel het Jesus
Se plek gevat in die wyn
Na die houe by die troue
Moes polisie die saal ontruim
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Ek was ‘n skugter digter
In ‘n literêre woestyn
Geworstel met wiskunde
Maar pappa, kon ek rym
Maar is jy effe anders
Word jou pogings daagliks ondermyn
Spoeg hul graag na jou kant
Word jy verneder en verklein
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Hierdie dorp is met heimwee omhein
As die donker dag gepleit het
En die son nog moes besluit het of sy wou skyn
Was my oë al lankal wawyd
Met woorde uit die taal uit in my brein
Voor die wasem nog geruit het
Of die ketel mooi gefluit het soos ‘n trein
Voor ons koffie en beskuit het
Marmelade toast gebyt het was dit plein
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Toe ons tafel en gebed het
En ek skelm gesigaret het, kom daar ‘n sein
Dit was Monitor se nuus ‘n
Gesin het in ‘n sinkgat verdwyn
Ons het konstabel Elias
Wat eerste op die toneel was op die lyn
Vir ‘n misdaad soos die
Is hy en sy span net nooit getrein
En die dorp is met heimwee omhein
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Bravade, tou en flitslig
Maar die soektog en sy geesdrif het gou gekwyn
Die gat was net te wyd
Diep en donker, soos ‘n drein
Hierdie dorp is met heimwee omhein
Die honde sing die koortjie
Ek help maar met die refrein
Die kafee het nie John Rolfe
Nou rook ek maar Rembrandt van Rijn
Ek kon iewers in die song
Nog ‘n sin gebruik wat eindig met die woord “pyn”
ʼn Album met gedigte deur Mercy Kannemeyer, Salvia Ockhuis, Valda Jansen, Lydia Gittens en Andries Bezuidenhout, opname en musiek deur Andries Bezuidenhout
Vrygestel deur die Jakes Gerwel-stigting en PEN Afrikaans
Ses skrywers, waarvan vyf gedigte ook skryf, woon vir ʼn maand in ʼn twee eeu-oue huis in een van die Oos-Kaap se historiese dorpe, oftewel Somerset-Oos. Dít te midde van ʼn grendeltoestand en aandklokreël as teenvoeter vir die derde vlaag Covid-19 infeksies. ʼn Voormalige president word tronk toe gestuur, vir drie dae brand winkelsentrums en fabrieke. Die inwoners probeer om op hul skryfwerk te fokus – ʼn roman, kortverhaalbundels, ʼn jeugroman, ʼn digbundel – maar wonder ook oor wat rondom hul aangaan.
Gesprekke oor aandete, oor skryf, oor als wat besig is om te gebeur. Hulle gaan gemeenskapsentrum toe om ingeënt te word, gaan stap gemasker deur die dorp. Meestal skryf hulle in hul kamers. ʼn Idee begin posvat, die moontlikheid van gedigte opneem, dalk saam met musiek. Aanvanklike twyfel en irritasie, maar dan meld gedigte aan. Nuwe gedigte word geskryf, ou gedigte word uit die argief gehaal. In die versameling gedigte word iets van die tydgreep waarin hul hulself bevind weerspieël, maar ook iets om hul tyd saam mee te onthou.
Binne die bestek van ʼn maand word sestien gedigte opgeneem en musikaal verwerk – die resultaat is ʼn album getiteld Derde golf. Die album is in ʼn ruimte opgeneem waar mense al van 1827 (so ver vasgestel kan word) af woon. Daar word vertel van spoke wat deur die huis dwaal, van daar die verwysing in Valda Jansen se gedig na spoke wat van gedaante verwissel. Die sestien gedigte op die album is soms liries, soms ernstig, soms snaaks, soms kwaad, maar bowenal probeer hulle om spoke te besweer.
Links na regs: Andries Bezuidenhout, Valda Jansen, Mercy Kannemeyer, Lydia Gittens, Sarie Marais-Nell, Salvia Ockhuis
Digterlike temas
ʼn Deurlopende tema is die spanning tussen beskermde binneruimtes en die wêreld daar buite. Mercy Kannemeyer praat oor die intieme ruimte van liefde, maar ook oor hoe ons vanuit ons binnekamers met die wêreld deur middel van sosiale media omgaan – sy skryf oor Facebook, Twitter en Instagram. Sy spot en lag, maar onder die spot draai ʼn ernstiger duiwel rond. Só ook met haar gedig oor feminisme – derde golf feminisme of andersins – ʼn gespot met erns, maar ernstige spot.
Sommige van die gedigte praat direk oor die Covid pandemie, soos Salvia Ockhuis se gedig oor ʼn familielid wat in ʼn hospitaalbed aan die lewe probeer bly, aan ʼn respirator gekoppel. Een van haar ander gedigte – komende van ʼn verpleegster – is ʼn huldeblyk aan kollegas wat op die voorpunt van die linies die pandemie moet terughou.
Valda Jansen se gedig is op Somerset-Oos geskryf en handel oor ʼn wandeling deur die dorp met die plaaslike apteek as bestemming. Die dorp se stil, rustige atmosfeer word teenoor ʼn doodgewone maar traumatiese insident opgestel om iets van daardie spanning tussen ons intieme ruimtes en die wêreld daar buite vas te vang. Engele en spoke praat met die psigiese ervaring van daardie spanning, waarvan ons op ʼn manier sin moet probeer maak.
Lydia Gittens se twee gedigte is ook tydens haar verblyf in Somerset-Oos geskryf. Een handel oor die jeugroman waaraan sy werk, ʼn hermetiese en bondige opsomming van die boek wat besig is om op haar rekenaar vorm aan te neem. Die ander handel oor ʼn kerkgebou in Somerset-Oos, naby aan die Paulet-huis, met ʼn “Reg van toegang voorbehou” kennisgewing bo die deur. Inperking neem baie vorms aan.
Andries Bezuidenhout herinner homself aan tye toe ʼn mens kon reis – ʼn gedig oor ʼn treinrit in Duitsland, ʼn ander oor liefdesbriewe op lughawens. Een van sy gedigte is tydens ʼn rockfees geskryf (die idee van soveel mense op een plek nou ʼn vae herinnering) en praat oor voëls, bome, klippe en die mens se onvermoë om te midde van harde musiek te hoor wat hulle aan ons probeer sê.
Salvia Ockhuis neem een van haar gedigte op.
Musiek en klankontwerp
Die stemme vir die sestien gedigte is in die sitkamer van die Paulet-huis in Somerset-Oos opgeneem. “Dis ʼn pragtige akoestiese ruimte,” verduidelik Andries, “so ʼn groot vertrek, met houtplafon en vloerplanke, matte en sagte meubels.” Andries het ʼn tydelike ateljee met mikrofone en ander toerusting in die sitkamer opgestel, die gordyne toegetrek en ʼn vuur in die kaggel vir atmosfeer en hitte aangesteek. “In my navorsing oor die meng van klank het ek talle onderhoude met klankingenieurs op YouTube gekyk. Soveel van hulle maak die punt dat ʼn ateljee ʼn vriendelike ruimte vir kunstenaars moet wees. Kunstenaars moet gemaklik voel, sodat hulle van die mikrofone en tegnologie vergeet en sodoende eerder op woorde en die emosionele lading wat dit dra kan konsentreer.”
Die meeste van die gedigte is ʼn paar keer voorgelees en die beste weergawes is uiteindelik gebruik. Sommige is met ʼn klankbaan van tromme voorgelees, ander sonder enige musikale beplanning of begeleiding. “Van Mercy se gedigte is skreeusnaaks en mense in die vertrek het begin lag toe sy dit voorlees. Dit was so ʼn mooi en natuurlike oomblik, dat ek die gelag behou het. Ek dink dit dra by tot die atmosfeer,” sê Andries.
Met die musikale verwerkings wou Andries hê dat die musiek die woorde nie moet oordonder nie, maar eerder die tipe atmosfeer skep wat die inhoud van die gedig onderstreep. Valda Jansen se gedig bevat byvoorbeeld klank uit ʼn video wat sy tydens een van haar wandelinge deur die dorp op haal selfoon geneem het. “Ek was verstom oor die klankkwaliteit,” sê Andries, “as jy mooi luister hoor jy hoe koeie herkou.” Lydia Gittens se gedig oor die kerk is in ʼn katedraal geplaas en Andries se gedig oor die Duitse trein bevat klankgrepe wat op ʼn Duitse trein opgeneem is. “Ek wou landskappe of klankskappe maak waarin die woorde tuis kon voel,” sê Andries.
Wat die instrumentasie betref het Andries die kitaar in sy kamer in Paulet-huis opgeneem en die res is deur middel van digitale sintetiseerders en klankmonsters geprogrammeer.
Oor hierdie proses van gedigte in ʼn album omskep sê Mercy Kannemeyer: “Dit is vir my besonders cool dat poësie in ’n ander formaat (soos ons plaat) vasgevang kan word. Ek wil nou nie ons almal se beuels blaas nie, maar dit maak my opgewonde dat ons ons skryfwerk op hierdie manier kan deel, want dit maak (hopelik!) die speelveld vir poësie wyer. Jy hoef nie tradisioneel te debuteer nie en iets soos ons plaat maak dit duidelik dat dit heeltemal okay is om net pret te hê met poësie (vir my ten minste). Ek beskou myself glad nie as ’n digter nie; ek geniet digkuns en ek geniet dit om te skryf. Boonop voel ek moerse geëerd om saam met my Paulet-huismaats op ʼn plaat te verskyn.”
Die Jakes Gerwel-stigting se Paulet-huis in Somerset-Oos.
Bydraers
Mercy Kannemeyer is ʼn dokumentêre filmmaker, teater regisseur en draaiboekskrywer. Sy woon in Mosselbaai en was in Somerset-Oos om aan ʼn kortverhaalbundel te werk.
Salvia Ockhuis is ʼn kortverhaalskrywer en digter. Een van haar gedigte het pas die AVBOB digkuns kompetisie se derde prys verower. Sy woon in Kaapstad en was in Somerset-Oos om aan ʼn bundel kortverhale te werk.
Valda Jansen is ʼn joernalis, digter en skrywer. Haar roman “Hy kom met die skoenlappers” is met die Jan Rabie-Rapport-prys bekroon. Sy woon in Kaapstad en was in Somerset-Oos om aan ʼn volgende roman te werk.
Lydia Gittens het as skrywer kortverhale en liefdesromans gepubliseer. Sy woon in Pretoria en was in Somerset-Oos om aan haar eerste jeugroman te werk.
Andries Bezuidenhout is ʼn digter, musikant en skilder. Hy woon in Alice en was in Somerset-Oos om aan ʼn derde digbundel te werk.
Mercy Kannemeyer en Valda Jansen voor die Paulet-huis.
DERDE GOLF
1 · LIEFDE IS – MERCY KANNEMEYER
ice cream sonder brein freeze
soutwater in my mond
die titel van ’n opstelvraag
glitters op ’n birthday kaartjie met ’n surprise noot in
ekstra icing op die koek
’n pers rok na die matriekafskeid
’n hallo-drukkie en ’n hoe-gaan-dit?
Dis ook trane
sweet
bloed
kom
binne om te luister
liefde maak nie vol nie
maar dis warm.
2 · ODE AAN ONS LIEFDE – SALVIA OCKHUIS
Jare gelede het ons
ons name
in twee harte oor mekaar
op ’n akkerboomstam
uitgekerf;
jy het plegtig belowe
jou liefde vir my
sal ’n mooi skildery
van ons lewe saam verf
en dat dit sou bly lewe,
selfs nadat jy sou sterf;
jy het jou aai-hande
soms teer,
soms gulsig
oor die kontoere
van my gewillige lyf
in ’n ontdekkingstog
laat vaar
en met jou oë
wat in myne staar
romantiese drome
in my jongmeisiehart
gebaar:
ons weë saam
sou deur
helder sterre gaan
en in die landskap
van ’n volsirkelmaan,
sou ons oorvloed
brood breek,
– oorstelp van liefde –
dit in mekaar
se wyn week.
Nou word
dié naskrif-gedig
in deurleefde inkverf
uitgekerf:
ons lewe was soms
skaars aan oorvloed,
ons had te dikwels
te min wyn
maar in my oë
het jy die lig
altyd laat skyn
en al is my hande nou
bruin bevlek,
blou beaard,
verkalk aan’t bewe,
bly fier vir jou
my liefde lewe;
ek sal my bietjie brood
weer met jou breek,
my laaste leksel wyn
deur jou lippe dring,
met my mond die oorvloed
van ons samesyn besing,
ek sal
die mooiste van my lewe
as ode
aan jou liefde bring.
3 · BEDAGS VERANDER DIE SPOKE VAN GEDAANTE – VALDA JANSEN
Ek sit in stilte
hier in Somerset Oos.
ek stap
en kruis die stilste strate
bokke loop by my verby
koeie herkou op sypaadjies
langs leë wit kerke
die stilte druis
tot in my kamer
ek nooi die spoke in
Soms slaap ek met die lig aan.
Wil julle nie liewers iewers anders wees nie?
Ek raak allergies
vir al die wind en diere
hier op Somerset Oos
en stap op ʼn oggend apteek toe
By al die stil strate kyk ek links en regs
en weer links
ek kruis die stille paaie
In die dag verander die spoke van gedaante
Ek kyk links en regs en weer links
Voor my lê die breedste wydste kruising
Ek sien die vroue van ver af aan die oorkant
hulle sit plat op die sypaadjie
ʼn kind lê en bak in die oggendson
op die muurtjie bokant hul koppe
ek nader die straat
waar ek moet oor.
alles is normaal
sereen, eintlik
ek is allesbehalwe bang
en loop oor die straat
oppad na die apteek wat niksvermoedend wag
ʼn engel moes tog saam met my gedwaal het
Ek kruis die stilste straat
op hierdie stille dorp
ʼn engel maak my attent
in die middel van die stil straat
iemand jaag met ʼn leë minibussie van voor af
hy het sy flikkerlig onthou en draai haastig haastig
in dieselfde straat
op dieselfde plek
waar ek moet oor
hy vergeet om op die uitkyk te wees
en jaag reg op my af
maar ek verstar nie.
‘n engel fluister: hardloop hardloop
Die neus van die minibustaxi
sekondes van my lyf af
sou my kop teen die grond kon klap
maar het nie
sou my beendere in die stof vergruis het
maar kon nie
Ek staan aan die oorkant by die sittende vroue en kyk
na die skreeuende bande. Die venster sak. ʼn Gesig loer uit van agter ʼn masker.
Sorry. I didn’t see you.
Ek raas vanaf ʼn veilige afstand
die vroue knik hul koppe in ʼn koor
die kind kyk verstar
Die gesig herhaal: I didn’t see you.
En ek glo hom. Ek weet dit al te goed:
ek glip ongesiens oor baie strate
wat leeg en breed
oneindig
braak voor my lê
ek is onsiende onalsiende onaansienlik
ek glip ongesiens oor strate
waar vreemde vroue stilweg toekyk
stil-stil staar
Die skreeuende bande verdwyn
ek smelt saam met die stof in die lug
groet die vroue en die kind
draai om en stap apteek toe
en laat die engele begaan.
Laat ek maar nie meer alleen stap nie
Ek laat die engele begaan
4 · TRA-TRA-ENIGMA – SALVIA OCKHUIS
Winters woed die Tra-tra
kant en wal
na die brandgloed-somers
deur die hart van Wupperthal;
maar watter doper het eens
op haar walle gestaan:
waar kry die mooi rivier
haar naam tog vandaan;
sy wat swanger
aan geskiedenis dra:
hóé heet haar weet
so lig: Tra-tra
5 · WINDRYER – LYDIA GITTENS
Half op die grond
Half in die lug
Vry soos die wind
Sit die monsterkind.
Dood op die grond
Dood in die lug
Vas is die wind
Weg is die kind
ʼn Nuwe jy het begin’t
6 · MY FACEBOOK IS NOOIT TOE NIE – MERCY KANNEMEYER (op bevel van Professor Marlene van Niekerk)
Die fabel van Facebook
is vir die mens ’n groot faktor.
Die fanatisme met Facebook
word oral in jou farinks afgeforseer.
Bietjie van als word op Facebook
geopenbaar:
die fat,
die feeks,
die fauna en flora,
die feitlike,
die f*@#^* ding steel my tyd
maar wanneer gaan my crush bietjie haar profile update?
Die feministe (Here, help my!)
die fetisje,
my vingers is al flenters ge-scroll,
maar tog bekyk ek
die formalisme,
die foutiewelike en fratsagtige spelling.
My brein is al fyn en
ag foeitog Vader
my professor gaan ’n floute kry,
ek sukkel om te rym, want
my Facebook is nooit toe nie.
7 · BEDINGING – SALVIA OCKHUIS
Jou naam staan opgeteken
in die Covid-19-register,
ʼn ventilator adem jou:
Maar jou naam eggo veral
in die bidgange
van my hart
waar ek
jou lewe bepleit,
die ononderhandelbare probeer beding:
ek sal
in elke spoor van jou trap,
kort-kort elke asem vir jou snak
en sweetdeurdrenk
jou covidkruis dra
of wat wie ook al
vir jou lewe mag vra:
jy kan nie nou al gaan nie.
8 · DIE WARE LANDSKAP IS EEN VAN ROTS – ANDRIES BEZUIDENHOUT (Oppikoppi, Augustus 2016)
I
Ons weet julle kan nie Voël praat nie, sê die voëls,
nie enige dialek van Tiptols, Hoogtortel of Hadidees nie.
Nee, al is julle in hoë takke hoor julle nie wat ons fluit-fluit nie
of ons storie nie, want dis nie ons wat uit is nie.
Kyk hoe dans hulle op drum beats. Onbewus van Nonnetjiesuile
wat oorhoofs luister. Dis ʼn tweeter, dis ʼn bass bin
wat skel na bo, stamp na onder en ons nie hoor nie
selfs al bly julle stil, want ons weet
julle kan nie ʼn woord Voël verstaan nie.
II
Ons weet julle kan nie Boom praat nie, sê die bome,
nie Hardekools, Maroelees of Wes-Akasia nie.
Ons waai julle nader, trek ons skouers op
maar julle stel net in skaduwee belang.
Hoor hoe sing en snaar hulle. Daai is ʼn houtkitaar
wat hy sy axe noem. Hy chop en riff, hy saag
maar waag nie om te luister na wat ons sê nie
selfs al bly hy stil, want ons weet
julle kan nie ʼn enkele sin Boom verstaan nie.
III
Ons weet julle kan nie Klip praat nie, sê die klippe,
nie Oergneis, Rotsigs of Platskalie nie.
Ons voel die bass drum beats in ons riwwe.
Julle spring en polka en slaan soms op ons neer
maar ons is nie didaktiese klippe nie
ons praat nie preke nie, maar wou tog waarsku
want ons is die langste al hier en verstaan nou al Voël en Boom.
Voëls lewe die kortste en bome effe langer
met julle iewers tussenin. Gebruik miskien die tyd
om Voël en Boom se woordeskat te leer
want spesies gaan soos tale dood en mettertyd
is al wat aanhou klop maar net ʼn klip en nog ʼn klip
en nog ʼn klip en nog ʼn klip.
9 · TWITTER – MERCY KANNEMEYER
Die blou voël vlieg
deur die lug en
swiep deur al wat
’n slimfoon is.
Terwyl die tesourus
terug moet staan
word ons bietjie vir bietjie
uitgelewer aan opinies oor
tennis
tegnologie
televisie (kan jy glo Days of our Lives is nog aan?)
toneelspel
die toestand van ons land (ai tog!)
en talle tierlantyntjies.
Hoe kan ons die twitter-temporisasie stopsit?
Hashtag ek weet nie.
10 · PAPPA – SALVIA OCKHUIS
My pa het oud geword
en klein en krom:
oor sy gesig en moeë lyf
is in diep lyne
die kronkel-storie
van ’n arbeidslewe
ru en stram geskryf.
My pa se woorde
is aan’t verdwaal:
hy bring te dikwels
sy hande by,
laat verontwaardig
sy gedagtes
– van sin ontsê –
deur stom vingers gly.
My pa se kyk
het dof geword:
hy sien deur waas
wat vae perspektief
in die skemer van
sy gesigsveld plaas.
My pa se hande
het hul vasvat verloor,
sy knobbel-vingers
bewe as hy werk;
sy voete loop
’n skuifel-spoor,
hy staan nie meer
voor in die kerk.
Maar as hy stil
sy hande vou
en by sy
Heer gaan sit:
word hy weer regop,
weergalm sy woorde,
skyn sy oë
en als in hom
word helder en wit
– soos altyd –
as Pappa bid.
11 · TOEGANG VOORBEHOU – LYDIA GITTENS
Weet HY?
jou witgepleisterde graf.
Dat jy,
in Engeltaal
jou Meerling spreek
tot
banneling.
12 · INSTAGRAM – MERCY KANNEMEYER
Ek Instagram
daarom is ek.
My ingewande word
daagliks ingedril met idealistiese beelde oor iets.
Iets oor impalas
Iets oor immigrante
Iets oor insekdoder
Ek wil insluimer,
maar eers moet ek my foto laai
die regte filter kies (inkwell of low-fi)
die gepaste hashtag
sodat my followers kan weet dat ek my muesli met plein yogurt verkies.
Interessant of ironies
Noem dit nes jy wil
Ipso facto (ek ken selfs ’n bietjie Latyn)
Ek is ek is
inaktief,
want ek is op Instagram.
13 · OP DIE TREIN TUSSEN KASSEL EN WITZENHAUSEN – ANDRIES BEZUIDENHOUT “er schenkt uns ein Grab in der Luft”
Hiérdie aarde, van bloed en water sat, dink ek
op die trein tussen Kassel en Witzenhausen.
As hierdie land ʼn moddermond oop kon klei, wat sou sy bely?
Moenie aan my raak nie, sal sy sug, ek is kapot, my selle versadig,
gewrigte vol jig, elmboë te stram om ʼn boek te lig. Kyk nie
na my lyf, kniekoppe of heupe nie, maar volg my lippe, kyk stip na my mond.
Op hierdie trein tussen Kassel en Witzenhausen,
watter woorde sou sy my vra om te herhaal?
Jou goue hare, Margaretha? Jou asvaal hare, Sulammiet?
Nee, vir eers slegs medepassasiers se woorde, halfbekend.
Lank gelede is ek uitsgespuug na ʼn ander kontinent. Nou skroei
hierdie oerwoorde nog my tong, beensplinters tussen tande.
ʼn Tonnel, mense flits in bedruppelde spieëls, mondhoeke gerem,
kake moeg van vokale hap, verhemeltes rou van medeklinkers rasper,
nekspiere te mat om antieke woorde te blaf.
Sal ek later vanaand in Witzenhausen ʼn voor ploeg, ʼn bed oopgrawe,
my lyf, ʼn vesel, tussen tande loods saam met soveel stukkies
organiese prulle in klei ontbind?
Vir eers ʼn trein, venster, buite die Europese epidermis
wat niks meer het om vir my te sê nie, behalwe dít:
Tale word nie in monde oud nie, monde word om tale oud.
14 · VERPLEEGSTER – SALVIA OCKHUIS
Nogeens moet haar
moeë oë
opkyk na die lig,
weg van die snerp
van COVID-19 se kil gesig:
al lê die
olie in haar lamp
lankal veels te vlak
en moet sy te dikwels
onder meedoënlose druk
na asem snak;
al eb haar moed
soms soos die dag
se laaste sonnegloed
weg oor die kim
as donker skadu’s dreigend
uit hul skuilings klim,
bly sy die hoop
wat naarstig glim;
sy weet:
haar moeë oë
op die lig,
haar wil wat aanhou beur
is mede-voorvegter
en pasiënt
se allerlaaste
verweer;
deur ander se heil gerig
is sy die pandemie
se beeldskone gedig.
15 · AS EK ‘N GROTER FEMINIS WAS – MERCY KANNEMEYER “I sometimes worry that I wouldn’t be such a feminist if I had bigger tits” – Fleabag.
As ek ’n groter feminis was
sou ek nie omgee oor wat ek aantrek nie
ek sou soggens opstaan
die gemaklikste ding oor my kop gooi
en ’n verskil gaan maak.
As ek ’n groter feminis was
sou ek harder praat
ek sou nie bang wees om
ja of nee of asb of dankie te sê nie
ek sou vir mense sê as hulle
oor die lyn trap
As ek ’n groter feminis was
sou ek seker beter na myself gekyk het
gesond eet minder drink
meer vloek
ek sou alles behalwe poes vloek
poes is offensive wanneer jy nie weet waarvan jy praat nie
As ek ’n groter feminis was
sou ek my geleerdheid prioritiseer
en seker maak dat ek saam met die groot honde kan blaf.
Ek sou op ’n moerse rots gaan staan
en nie worry oor vet bobene en of my spiere bult nie.
As ek ’n groter feminis was
sou ek dit tot die uithoeke van die aard gaan verkondig
Ek is hier! Ek is hier.
Ek sou ook
dan gaan stap
ek sou
leer swem
meer van myself hou
leer hoe om te bestuur
meer lees
leer mediteer
meer bid
minder worry of feminisme aantreklik is op iemand soos ek.
Nou is ek maar ’n kak gemiddelde feminis
Wat kakker poësie probeer pleeg terwyl die wêreld
ongelyk besig is om te vergaan.
16 · BRIEF HUIS TOE VERTRAAG – ANDRIES BEZUIDENHOUT
hierdie is geen hawe vir briewe nie, nee
hier hik koffers oor klatermarmer teëls
wip vader ʼn kind wat slukwinde skree
moeder in die badkamer wil om hemels naam
vir ʼn oomblik langer handeroom insmeer
nou dink ek aan my en jou
en wat mens met sulke vertrekke vergeet
en onthou, maar die gedagte word deur ʼn selfoon oorrompel
wat die kloof tussen rock en rap net halfpad oorbrug
laat my brief aan jou dan
saam met die wiele by daardie tuig se romp ingebuig
en dan tussen hemel en aanloopbaan hang,
laat luidsprekeraankondigings kras paragrawe kaap
hierdie is immers geen hawe vir gebare nie, nee
dis net aan ware digters wat liefde op lughawens verskyn
en boonop hul briewe daaroor laat rym
Publikasie-erkennings: Mercy Kannemeyer se sosiale media gedigte is voorheen in die Penseel digbundel van 2016 gepubliseer. “Bedinging” deur Salvia Ockhuis verskyn in Maskers en mure (Turksvy Publikasies, 2021) en haar ander gedigte is op LitNet gepubliseer. “Brief huis toe vertraag” deur Andries Bezuidenhout is in Ons Klyntji van 2019 gepubliseer.
“Spoorlangs” is Andries Bezuidenhout se vierde solo album. Dit is op 1 Junie 2021 deur DistroKID vrygestel op streaming platforms: Spotify, Apple Music, YouTube, ens.
Waaroor gaan die album?
Andries skryf hieroor: “Spoorlangs gaan oor tipiese Oos-Kaapse stories, oor mense wat tussen Hogsback en Keiskammahoek verdwaal (dis ʼn mooi pad om op te verdwaal), oor klavierlesse op ʼn klein Karoodorpie, oor ʼn man van Skotse afkoms wat sy plaas verloor, oor liefde gewen en liefde verloor, oor mense wat op soek is na rigting op ʼn landskap wat hulle aangrypend mooi vind, maar van vervreem is.”
Produksie:
Sang, instrumente, programmering, opname en meng deur Andries Bezuidenhout; agtergrondsang op “Spoorlangs”, “Klavierles by Mev Kaplan” en “Waarheen vandaan” deur Joey Kok. In 2020 en 2021 in Alice opgeneem, aanvullende opnames in Oos-Londen en Nieu-Bethesda. Joey se stem is op ‘n plaas buite Bela-Bela opgeneem. Klankmeester deur Willem Möller by Sharp Street Studios in Glencairn. Alle lirieke en melodieë deur Andries Bezuidenhout, behalwe ʼn tema van Claude Debussy op “Klavierles by Mev Kaplan”, isiXhosa woorde in “Umasizakhe” tradisioneel en in “Lied vir Dikeni” deur Tiyo Soga.
Mariana Malan gesels met Andries oor die album op Netwerk24 (ook in Die Burger en Beeld gepubliseer).
Fred de Vries se resensie vir Vrye Weekblad, in Nederlands geskryf.
Izak de Vries se onderhoud met Andries oor die album vir LitNet.
Lirieke:
[1] SPOORLANGS
Hierdie storie begin by ʼn huis sonder tuin
ʼn Huis van baksteen diep in die woestyn
Die huis het nie deure of vensters nie
Hier woon ook nie eintlik mense nie
En ek vlug spoorlangs
Ek vlug spoorlangs op die outydse manier
Trein deur die woestyn
Trein deur die woestyn
Trein wat in ʼn lugspieëling verdwyn
ʼn Padkaart is daar vir inspirasie
Dis heel anders as spore en ʼn stasie
Want voete en wiele het hul eie pas
Maar treine is seker die roete vas
En ek vlug spoorlangs
Ek vlug spoorlangs op die outydse manier
Trein deur die woestyn
Trein deur die woestyn
Trein wat op die horison verdwyn
Het jy ook al die klok hoor lui?
Skrif teen die muur, lees vir my
Buitelyne kan ek nog uitmaak
Maar detail het my lankal versaak
En ek vlug spoorlangs
Ek vlug spoorlangs op die outydse manier
Trein deur die woestyn
Trein deur die woestyn
Trein op sand, trein onder ʼn duin
[2] TUSSEN HOGSBACK EN KEISKAMMAHOEK
Draai af dorp-uit by Craig en Lana se kroeg
Die pad is lank, vat padkos, ry vroeg
Daar agter Tim en Ilze se plek versteek
ʼn Mensgemaakte loch en ʼn biblioteek
Eers plantasies dan inheemse woud
Kaapse papegaai en ʼn Piet-my-vrou
ʼn Misbank lig die son loer in
In die vallei daar onder het die dag begin
Ek en jy wat rigting soek
Op die pad tussen Hogsback en Keiskammahoek
Net ek en jy ʼn grondpad en klowe
Iewers tussen Hogsback en Qobo Qobo
Iewers tussen Hogsback en Keiskammahoek
Iewers tussen Hogsback en Qobo Qobo
Spitsrondawels met skelturkoois mure
Aalwynheinings met grasdakskure
Beeste wat in spikkels teen die heuwels beur
As jy swartwattels uitkap groei geelhout weer
Izingcuka het eens hier geskuil
Soms kan jy hulle nog in die klowe hoor huil
Bo die gesuis van sonbesies hier
Of die stil geruis van die Wolwerivier
Dis net ek en jy wat rigting soek
Op die pad tussen Hogsback en Keiskammahoek
Net ek en jy ʼn grondpad en klowe
Iewers tussen Hogsback en Qobo Qobo
Iewers tussen Hogsback en Keiskammahoek
Iewers tussen Hogsback en Qobo Qobo
Gedink ons kan afpak gedink ons kan bly
Maar mense soos ons ry net verby
Gedink hier’s ʼn hawe waar ons kan vasmeer
Maar mense soos ons ry maar net deur
Dis net ek en jy wat rigting soek
Op die pad tussen Hogsback en Keiskammahoek
Net ek en jy ʼn grondpad en klowe
Iewers tussen Hogsback en Qobo Qobo
Iewers tussen Hogsback en Keiskammahoek
Iewers tussen Hogsback en Qobo Qobo
[3] KLAVIERLES BY MEV KAPLAN (musikale tema deur Claude Debussy)
Klavierles by Mevrou Kaplan op ʼn Donderdagmiddag
Ek loop draaie deur die dorp om Willie Bothma te vermy
Een keer ʼn week oefen ek en Hafiza
ʼn Duet van Debussy op die upright Steinway
Soms luister ons plate, blaai saam deur ʼn boek
Mevrou Kaplan wat die opera voor die oorlog besoek
Ons praat oor museums, oor dae lank verby
Skildery wat in Wene agter moes bly
Mevrou Kaplan ek onthou nou die kandelaar op jou Steinway
In jou huis wat ruik na vla en kaneel
Ons kon luister ek lees en plate speel
Ek kon myself net somtyds ʼn ander wêreld verbeel
Die stuk van Debussy sou ons opvoer in die skoolsaal
Selfs die kerkraad vergader om die reëlings te bepaal
Maar soos als nou maar was, was die oomblik te veel
En moes ek die duet as solo improviseer
Mevrou Kaplan ek onthou nou die kandelaar op jou Steinway
In jou huis wat ruik na vla en kaneel
Ons kon luister ek lees en plate speel
Ek kon myself net somtyds ʼn ander wêreld verbeel
Die sinagoge nou ʼn pakhuis en Kaplans gesluit
Mevrou Kaplan se kinders is lankal landuit
Haar seun in Sidney, dogter in Tel Aviv
Skryf klokslag elke maand darem nog ʼn brief
Aan die weduwee Kaplan in haar Seepunt woonstel
Wat wonder oor Debussy en Karoodorp klavierspel
Mevrou Kaplan ek onthou nou die kandelaar op jou Steinway
In jou huis wat ruik na vla en kaneel
Ons kon luister ek lees en plate speel
Ek kon myself net somtyds ʼn ander wêreld verbeel
[4] FAMILIERUïNE
Hierdie is nie net ʼn straat nie
Dis iemand se sage
Hierdie is nie net ʼn huis nie
Dis ʼn familie se sake
Daai is nie net ʼn roostuin nie
Daar’s wortels en bene begrawe
In elke vloerplank se kraak
Iets waaroor niemand wil praat nie
Elkeen onthou dit anders
Wat aanvanklik en uiteindelik gebeur het
Elkeen vertel dit anders
Die begin, die middel en die einde
Hierdie is nie net ʼn kamer nie
Dis leggerkas vir onthou
Hierdie is nie net ʼn boom nie
Dis ʼn plek van om dop te hou
Mure beskerm, mure verdeel
Elkeen sal mure anders verbeel
Rug teen die muur, rigting op soek
Elk met ʼn eie invalshoek
Elkeen onthou dit anders
Wat aanvanklik en uiteindelik gebeur het
Elkeen vertel dit anders
Die begin, die middel en die einde
Welkom by hierdie familiereünie
ʼn Toer deur ʼn bouval, ʼn ruïne
Miskien moet ons mekaar laat weet
Oor die belangrikheid van vergeet
Elkeen onthou dit anders
Wat aanvanklik en uiteindelik gebeur het
Elkeen vertel dit anders
Die begin, die middel en die eindeElkeen onthou dit anders
Wat aanvanklik en uiteindelik gebeur het
Elkeen vertel dit anders
Die begin die storie sonder einde
[5] UMASIZAKHE (refrein uit ʼn tradisionele struggle-lied)
Jou brakdakhuis teen ʼn bult in die Karoo
Luike voor die vensters teen die son daar bo
Kind wat so lees, kind wat so redeneer
As jy eers begin praat sal iets mos gebeur
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
In jou huis op die eiland is jy ʼn gas van die staat
Wat jaarliks ʼn wet vir jou laat pasmaak
Woorde te gevaarlik vir mense om te lees
Woorde wat te diep raak om vry te kan wees
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
Buite die dorp rus jy langs Ma Zondeni
Self vind ek nie woorde om vir jou iets te sê nie
Thina sizwe se Afrika
Sikalel’ umhlaba wethu
[6] DIE BALLADE VAN ANDREW RENNIE PRINGLE
Van die Wildekus wil ek jou vertel
En oor Haga-haga se vakansiehotel
In ʼn linnepak en krawat is Andrew Pringle uitgevat
Sy teekoppie bewe, sy oë groot
Smeer marmelade op sy roosterbrood
Ou tradisie in die Pringle-clan
Om na skeertyd kuslangs uit te span
Andrew Rennie Pringle kyk uit oor die baai
En wonder oor die dag as John Knox hom kom haal
Hoor jy ook die doedelsak en sytamboer se roep?
Die Hoogland se wind het hom hier kom soek
Die Pringles is mos maar ʼn trotse klomp
Al van 1820 af hier in die Oos-Kaap rond
Plase langs die Baviaans
Bou kerke, huise al vallei langs
Sewe generasies al
Vir tweehonderd jaar
Andrew Rennie Pringle kyk uit oor die baai
En wonder oor die dag as John Knox hom kom haal
Hoor jy ook die doedelsak, die sytamboer se roep?
Die Hoogland se wind het hom hier kom soek
In 1986 die plaas aan die Ciskei verloor
Van die landgoed van weleer
Bly nou net die grafte oor
In sy kamer in die Quigney deesdae
Skeer hy voor ontbyt
ʼn Gentleman-boer vol gentleman verwyt
Andrew Rennie Pringle kyk uit oor die baai
En wonder oor die dag as John Knox hom kom haal
Hoor jy ook die doedelsak, die sytamboer se roep?
Die Hoogland se wind het hom hier kom soek
[7] DIE VOLGENDE OGGEND
Ek het sopas wakker geword
Nou’s hier vreemde mense rondom my
Asbakke, bottels, stukkende bord
Glasskerwe en elke ander cliché
Het gelees toe aan die slaap geraak
Wakker geword en dors geraak
My pad na ʼn kroeg om die draai gemaak
En toe met jou aan die gesels geraak
Spyt kom nooit te laat nie
Met my is dit altyd betyds
En as jy vanoggend nog hier was
Sou ek jou spyt kon wys
Gunsteling musiek op die jukebox
Die wêreld se probleme opgelos
Oor gedigte gepraat, jy weet nos
Boeke, films, die mens, die kosmos
Hoe jou hare oor jou ore val
Maak my vanoggend mal
En of ons nie gisteraand dalk wou trou nie
Kan ek nie vanoggend meer onthou nie
Spyt kom nooit te laat nie
Met my is dit altyd betyds
En as jy vanoggend nog hier was
Sou ek jou spyt kon wys
Vergeet om asseblief te sê
Ek dink ek het vergeet om dankie te sê
Miskien vergeet om goeienaand te sê
Vergeet om totsiens te sê
Ek dink ek het vergeet om jou nommer te vra
En vergeet om jou naam te vra
Spyt kom nooit te laat nie
Met my is dit altyd betyds
En as jy vanoggend nog hier was
Sou ek jou spyt kon wys
[8] DUSKANT DOODSTIL
Halfpad wakker en halfpad aan die slaap
Is nie dieselfde plek nie, maar newels waar
Prente versin word en wysies begin sing
Die woord tussenin is die woord aan die begin
My gunsteling kleure is telkens verdun
Die mooiste klank net duskant doodstil
Die sekuurste harmonie net-net nootvas
Jou diepste verlang na waar jy net vinnig was
Daar’s soveel te sê vir die boom en die bas
Die diep blou see, die os op die jas
Die beste idee sit tussen wis en onwis
Die derde wiel is waaraan die as vas is
Van ompaaie hou ek, ry selde direk
Die oopswaai van ʼn plaashek soveel meer pret
As jaag voor die wind, jaag teen tyd
Verdwaal is maar hoe ek my rigting vind
Meestal het ek nie antwoorde nie
Soms ook nie eers die regte vrae nie
Ek hou baie van stories maar sonder punt of boodskap
Van hoe lig weerkaats teen ʼn muur of ʼn staandak
Daar’s soveel te sê vir die boom en die bas
Die diep blou see, die os en die jas
Die beste idee sit tussen wis en onwis
Die derde wiel is waar die as aan vas is
Ek het baie indrukke maar min idees
Hoe als inmekaarsteek kan my min skeel
Die lekkerste wyn kom uit ʼn versnit
ʼn Enkele off-beat maak selfs ʼn mars bekoorlik
Daar’s soveel te sê vir die boom en die bas
Die diep blou see, die os en die jas
Die beste idee sit tussen wis en onwis
Die derde wiel is waar die as aan vas is
[9] NIE JOU SKULD NIE
Dis nie jou skuld dat ek alweer die langpad moes vat nie
In Belfast moes oorslaap in ʼn geensterhotel nie
Al die bourbon in die kroeg opgedrink het nie
My hoofpyn met spek, olie en eiers weg moes sluk nie
Dis nie jou skuld nie
Dis nie jou skuld nie
Dis nie jou skuld dat ek vanoggend met knapsak en bottel vort is nie
Te voet met ʼn grondpad langs tot oorkant die koppie nie
Skop mols- en miershoop heeltemal moer toe
Slaan ape uit moue, jaag bobbejane bergop
Dis nie jou skuld nie
Dis nie jou skuld nie
Hierdie beenwit kneukels op die stuurwiel is nie jou skuld nie
Hierdie kop wat klop soos ʼn ratkas is nie jou skuld nie
Hierdie harde musiek wat so proseliteer is nie jou skuld nie
Honderd en sestig kilo’s per uur is nie jou skuld nie
As ek ry dat ek gly deur die draai is dit nie jou skuld nie
Die duiwel op die sitplek langs my is ook nie jou skuld nie
Dis nie jou skuld nie
Dis nie jou skuld nie
[10] LIED VIR ʼn KIND WAT NOOIT GEBORE SAL WORD NIE
Ek sou jou wou vertel van die Namib en die see
Om in sand te bestuur sou ek jou kon leer
Van maraboes en lepelaars
Die Karoo se rus as die wind bedaar
Die reuk van ʼn boek en drukkersink
Om jou pad deur Yeoville en Houghton te vind
Hoe donderweer die see in sink
Daar’s soveel meer wat ek sou wou ophaal
Maar nog meer as dit waarvan ek jou wou spaar
Dis ook my manier om ʼn land te verlaat
Ek sou jou wou vertel van poker en skaak
Dat wat jy vra meer as die antwoord saak maak
Om lig te trap vir hulle wat te seker is
Dat ʼn uitsig soms beter as mure is
Dat gedigte ligter as wrokke lag
Om stil musiek in geraas te verwag
Om soms te stop en soms te jaag
Daar’s soveel meer wat ek sou wou ophaal
Maar nog meer as dit waarvan ek jou wou spaar
Dis ook my manier om ʼn land te verlaat
Dis net dat ek jou soms so mis
Sonder kind of kraai verdwaal
Agter Kompasberg se mis
Daar’s soveel meer wat ek sou wou ophaal
Maar nog meer as dit waarvan ek jou moes spaar
My enigste manier om ʼn planeet te verlaat
[11] STRANDDROOM
Ek onthou so goed hoe wolke kon tuimel
Kormorante in gelid, die water onstuimig
Louwarm strandmeer, ʼn koue see
Roomyskarretjie, ʼn sonsambreel
Melkhoutbome, ʼn standkafee
Skons met room, bittersoet tee
Hoe goed kan ek als presies onthou
Maar jou afskeidswoorde ongaan my nou
Koraalboomblomme ontplof in vlamme
Meeue wat skree en wegduik agter branders
Vuurtoringsilinder ʼn waskers teen die son
Kyk, daar’s selfs surfers wat met hulle kombi aankom
Melkhoutbome, ʼn standkafee
Skons met room, bittersoet tee
Hoe goed kan ek als presies onthou
Maar jou afskeidswoorde ongaan my nou
Miskien soms ʼn klank, ʼn greep van jou woorde
Jy’s ʼn dromer, het jy gesê, ʼn hopelose dromer
Jy’s hier by my, maar jy wandel in jou slaap
Miskien het ʼn afskeid om jou wakker te maak
Melkhoutbome, ʼn standkafee
ʼn Skon met room, ʼn bitter koppie tee
Kon als daai dag presies so wees
Jou afskeidswoorde ontgaan my steeds
[12] WAARHEEN VANDAAN
Wie’t nou tyd vir reguit ry
Wie’t nou tyd vir mik
Wie’t nou tyd vir nadink
Om te weeg of te wik
Daar’s ʼn kode in die wolke
Raaisels in die see
ʼn Antwoord wat weier om ʼn vraag te gee
Waarheen gaan ons en waar kom ons vandaan
Wat is dit waaraan ons dan so swaar dra?
Ek bring ʼn boodskap van die gode
Maar niemand wil hoor nie
Iemand moet weet
Maar niemand wil sê nie
Water uit ʼn klip, vuur in die lug
Vlerke is vir sleep en voete is vir vlug
Waarheen gaan ons en waar kom ons vandaan
Wat is dit waaraan ons dan so swaar dra?
Van my pa het ek ʼn atlas gekry
En van my ma ʼn kompas
Albei het iewers agtergebly
In ʼn trommel of ʼn kas
Waarheen gaan ons en waar kom ons vandaan
Wat is dit waaraan ons dan so swaar dra?
Al aan die een kant en die ander kant ook maar
Kortpad of langpad, wanneer kom ons aan
Waarheen gaan ons en waar kom ons vandaan
Wat is dit waaraan ons dan so swaar dra?
[13] LINTE VIR TWEE TROUROKKE
Dis Klaradyn wat daar dans op die dam se wal
Paardeberg se rots waarteen die mis nog hang
Tortelduiwe roep al, ʼn pou waaier oop
Die spaaider is dorp toe om linte te koop
Linte vir ʼn trourok, nie net een nie maar twee
Kom dans nou Klaradyn, ons skink solank die wyn
Linte vir ʼn trourok, nie net een nie maar twee
Kom dans nou Klaradyn, ons skink solank die wyn
Smeer nuwe mis op die vlier van die skuur
Katjiepieringranke hoog teen die muur
Hang tafeldoeke uit, stook die konkavure
Poleer die silwer en brou nog bier
Linte vir ʼn trourok, nie net een nie maar twee
Kom dans nou Klaradyn, ons skink solank die wyn
Linte vir ʼn trourok, nie net een nie maar twee
Kom dans nou Klaradyn, ons skink solank die wyn
Laat die orkes kom met riel en kotiljons
Stem die snare, tot rooidag tiekiedraai ons
Linte vir ʼn trourok, nie net een nie maar twee
Kom dans nou Klaradyn, ons skink solank die wyn
Linte vir ʼn trourok, nie net een nie maar twee
Kom dans nou Klaradyn, ons skink solank die wyn
[14] LIED VIR DIKENI (met woorde deur Tiyo Soga)
Rooivalk bo berge, rivier en vallei
Hierdie dorp waardeur jy nou ry
Het by sendelinge haar naam gekry
Dis teen die Amatholes wat die wolke so maal
Die kollege hier dra ʼn fort se naam
Sleep barrikades en skietgate saam
Wie sal vir Alice in die nag gaan haal?
By ʼn kruispad of in ʼn kloof het sy verdwaal
Keltiese klipkruis as ʼn monument
Op hakke of gebaadjie stap studente na ʼn tent
Die sendeling kom nou van ʼn ander kontinent
Wie sal vir Alice in die nag gaan haal?
By ʼn kruispad of in ʼn kloof het sy verdwaal
Bybel of kanon, breek of bou
Die grense van destyds
Is die grense van nou
Wie sal vir Alice in die nag gaan haal?
By ʼn kruispad of in ʼn kloof het sy verdwaal
Protect us, o Lord, let Thy light shine
Lizalis idinga lakho
Thixo nkosi yenyaniso
Zonki’intlanga, zonki’izizwe
Ma zizuze usindiso
Lizalis idinga lakho
Thixo nkosi yenyaniso
Zonki’intlanga, zonki’izizwe
Ma zizuze usindiso
“Onplaats” is Andries Bezuidenhout se derde solo album en is in April 2020 deur Die Wasgoedlyn vrygestel. Dit bevat twaalf oorspronklike komposisies, waarvan die lirieke en musiek deur Andries geskryf is, buiten “Tussen Platvoet en Stoompomp”, waarvan die melodie deur Herman van Veen gekomponeer is. Die album word aan die ou en nuwe Gereformeerde Blues Band opgedra, deels as dankbetuiging teenoor Riku Lätti en Willem Möller, wat elk ʼn belangrike rol gespeel het met die produksie van die album. Riku het gehelp met verwerkings en besluite oor musikante om op van die tracks te speel en Willem Möller het die finale meng en meester van die album behartig.
Andries se antwoord: “Daar’s twee maniere hoe ek dit titel verstaan. Op een vlak is dit ʼn grappige verwysing na die feit dat ek die album net op die web vrystel. Dis die eerste album wat ek glad nie as CD vrystel nie, laat staan nog vinielplate van laat druk. So, dis nie ʼn plaat nie – dis ʼn onplaat.
“Die ander vlak is meer filosofies van aard. Dit kom uit ʼn gesprek met Herman van Veen (verskoon my, dis nie bedoel as ‘name dropping’ nie). Ek was in 2015 in Nederland om by ‘n Suid-Afrikaanse fees op te tree en hy was die gasheer. Hy het gevra dat ek ‘n liriek moet stuur, wat hy toe getoonset het. Ek het ‘Tussen Platvoet en Stoompomp’ vir hom aangestuur. Dit handel oor iemand wat op ʼn plaas wil woon iewers tussen plekke genaamd Platvoet en Stoompomp. Toevallig is daar werklik sulke plekke in die Vrystaat, maar min mense weet daarvan. Herman van Veen het oor ʼn moontlike Nederlandse vertaling gepraat en hy wou verwys na ʼn plaas (of plaats) ‘tussen niks en nêrens’. Ek wou weet waarom hy nie soortgelyke name soos Platvoet en Stoompomp in Nederland kon vind nie.
“Sy antwoord was dat daar nie ʼn enkele plek in Nederland was wat almal nie van weet nie. Ek het toe ʼn paar name op ʼn kaart gaan soek as voorbeeld, maar in elke geval kon Herman die plek se geskiedenis ophaal – byvoorbeeld dat ʼn biskop daar in, sê nou maar, die jaar 1415 onthoof is. Dit was ʼn interessante punt oor die verskille tussen Nederland en Suid-Afrika. Nederland is meer intiem, aan mekaar bekend, terwyl Suid-Afrika nog plekke het waarvan niemand nog gehoor het nie. Van daar die ‘onplaats’ – ʼn plek wat net in die verbeelding bestaan, ʼn onplek.”
Vertrek – video
“Vertrek” praat oor iemand wat altyd jaag, wat nooit ʼn vaste adres wil hê nie en sy briewe verkieslik op die volgende dorp se poskantoor gaan haal. Die liriek speel met die verskillende betekenisse van die woord “vertrek”: “ʼn Huis het vertrekke, ʼn gesig kan vertrek/ van liefde of haat of bedrog./ Die enigste vertrek waarvan ek wil weet/ is die een wat op afskeid volg.” Die video gebruik tydsverloop (time-lapse) fotografie van road trips deur die Karoo – die pad tussen Oudtshoorn en Calitzdorp, asook tussen Middelburg en Hanover. Oor die video sê Andries: “Ek het aan landskapskilderye gedink toe ek oor die video se konsep gedink het. Wolke en die lug is gewoonlik só ʼn belangrike deel van sulke skilderye, dit neem tipies twee derdes van die skildery se oppervlakte op. Waar ʼn skildery een prent is, moes dit beelde in hierdie video super vinnig beweeg – die effek daarvan is dat die landskap amper te vinnig beweeg om te kan eien, maar die wolke bo in die lug verskaf ʼn ankerpunt. Ek wou hê mense wat na die video kyk moet amper meer op die wolke fokus as die landskap self.”
Media
Bespreking van die album deur Francois Lion-Cachet, asook foto’s deur Andries en ‘n playlist van interessante Afrikaanse musiek op Klyntji.
Onderhoud met Andries deur Henry Cloete op LitNet.
Resensie van die album deur Daniel Luckhoff Wessels op Texx and the City website oor Suid-Afrikaanse musiek.
Onderhoud met Andries deur AJ Opperman vir Netwerk24 (pay wall).
Onderhoud met Andries deur Jaco Hough-Coetzee in Huisgenoot.
Musikante op “Onplaats”:
Andries Bezuidenhout: Stem, staal- en nylonsnaar akoestiese kitare.
Emma van Biljon en Lisa Bezuidenhout: Kinderstemme.
Vangile Bingwa: Backing vocals en koor.
Rosa Da Costa-Bezuidenhout: Backing vocals en koor.
Mark Ellis: Baskitaar.
Lathitha Espin: Backing vocals.
Joey Kok: Backing vocals.
Jackie Lätti: Koor.
Riku Lätti: Elektriese kitaar en keyboards.
Jean Marais: Drums en ander perkussie.
Willem Möller: Elektriese en akoestiese kitaar.
Jake Rabie: Koor.
Lukas van Garderen: Keyboards.
Produksie:
“Onplaats” is tussen September 2018 en April 2020 opgeneem. Andries se stem en kitare is in Alice, Nieu-Bethesda, Lowlands-landgoed (naby Cradock) en Oos-Londen opgeneem. Vangile se stem is in Alice opgeneem. Joey, Jake, Lathitha, Rosa, Emma en Lisa se stemme, asook Lukas se keyboard, is by Lowlands opgeneem. Drums deur Jean en baskitaar deur Mark is by Mark-Tunes Studio in Stellenbosch opgeneem. Riku se kitare en keyboard en Jackie se vocals is by Wasgoedlyn Studio in Strand opgeneem. Willem Möller se kitaar is by Sharp Street Studio in Glencairn opgeneem. Finale meng en meester deur Willem Möller by Sharp Street Studio in Glencairn.
Die nuwe Gereformeerde Blues Band, Desember 2019 in Muizenberg. Van links na regs: Lloyd Ross, Churchil Naude, Riku Lätti, Tonia Selley, Jackie Lätti, Willem Möller. Foto: Andries Bezuidenhout
LIRIEKE EN VIDEO’S:
[1] AASVOËLS BO LANGENHOVENPARK
ʼn Driebeenjakkals het ʼn lam gevang by die laaste plaas voor Loxton se dam. Aasvoël wag vol begeerte op die windpomp, aan stomende wolke hang nog ʼn klomp en op wat nou nog oor is van telefoondrade sit die gulsige oë van witborsrawe.
Refrein: Kom pik aan die karkas, kom pik pik pik, julle vreters van aas, kom pik pik pik. Druk jou snawel tussen sening en been, jy moet pik pik pik as dit karkasse reën.
Splinternuwe Prado het ʼn steenbok getrap op Williston en Carnarvon se pad. GPS gee koördinate van die feesmaal vir vos se kind om die buit te kom haal. Aan die lug wat oorkook, die verwagte aasvoël en rawe op die koop toe voltooi die skool.
Refrein
ʼn Middelklasfamilie het bankrot gespeel in Langenhovenpark se beste deel. Prokureurs, ouditeurs en al die ander teurs vergader in dasse vir elkeen se deel. Die fiskaal fladder in met ʼn hofbevel wat die terme van die aasmaal stip uitspel.
Refrein
Jou adres jou skakel in die voedselketting – roofdier, aasdier, of prooi se nering, oogtande, snawel of herkouer se bek. Pik jy aan oorskiet, of breek jy ʼn nek?
Refrein
[2] SOMER
Palms aan flarde van ou orkane, maar nie nou nie, nie hier nie, nie nou nie, nie hier nie, net die wind in jou hare. Met my mond kan ek dit proe, en inasem.
Jy’s storm en stil soos die strand en die see, jy’s storm en stil soos die strand en die see, jy’s storm en stil soos die strand en die see.
Duine geblyk deur die harde son, maar nie nou nie, nie hier nie, nie nou nie, nie hier nie, net die lig op jou rug. Ek kan daaraan raak, dit vashou.
Jy’s warm en koud soos die strand en die see, jy’s warm en koud soos die strand en die see, jy’s warm en koud soos die strand en die see.
Rotse geslyp deur aanhoudende branders, maar nie nou nie, nie hier nie, nie nou nie, nie hier nie, net ʼn druppel in jou nek wat ek met my vinger afvee en aan proe.
Jy’s droog en sout soos die strand en die see, jy’s droog en sout soos die strand en die see, jy’s droog en sout die strand en die see.
[3] TUSSEN PLATVOET EN STOOMPOMP
(Musiek: Herman van Veen)
Kom boer saam met my op my lappie grond, dis nêrens op ʼn kaart nie, maar dis rond en bont – iewers op die pad tussen Platvoet en Stoompomp.
Dis ʼn plaas sonder geskiedenis en sonder toekoms, net ʼn nou en ʼn hier in die skaduwee van bloekoms.
Kom boer saam met my op my stukkie landgoed waar die niks en die niet saans die son groet – iewers op die pad tussen Stoompomp en Platvoet.
Die grense is ʼn hand en nie ʼn vuis nie, daar’s blyplek en skuiling, maar nie ʼn huis nie. Dan plant ons iets soos grondboon en sonneblom en dans vir reën in die oggendson.
Kom boer saam met my op my stukkie landgoed waar die niks en die niet saans die son groet – iewers op die pad tussen Stoompomp en Platvoet.
[4] ONDIEN SE WIEGELIED
Nou laat die sand die son se laaste hitte vry, bring jou beker koffie en kom sit hier langs my.
Refrein:
Van anderkant die duine lewer golwe kommentaar, met fosforstemme fluister hulle: “Toemaar, toemaar.”
Hier’s ʼn velkaros, hardekool, dennebolle en ysterhout, want netnou is dit donker en die nagwind hier is koud.
Refrein
Alles is nou ver van hier, net ons, die nag, die see, ʼn vuur en mossels met fyn arikruik en die stroopsoet van ʼn vyeblik.
Refrein
“Kom terug na die oorsprong, kom terug, kom terug ons abba jou saggies, ons dra jou op ons rug.”
[5] VERSKONINGS
Laetitia jy’t gebel toe ek my tas oplig om in te weeg vir die oornagvlug. Jy wou ernstig praat, maar ek was weer te laat en moes my pad inderhaas na Hek 12 toe maak.
Refrein: Jy sien wat regtig gebeur in die hoek van jou oog en die ware verhaal kom eers as woorde opdroog en wie dan vertrou as jy jou eie stories so verkeerd onthou, so verkeerd onthou, so verkeerd onthou
Laetitia, jy’t gebel toe die kliënt begin skel in ʼn vergadering oor die afloop van my grootste kontrak. Tussen skerm en fondament val beton op die grond en moes ek sonder mondering dinamiet ontlont.
Refrein
Laetitia, ek bel terug en ek hoor die sug in jou instruksie om ʼn boodskap te laat. Jy’s seker te besig, maar ek weet jy’s daar, so hier’s my verskoning elektronies bewaar. As jy daarna luister en jy kan dit ontsyfer, sal jy my ook laat weet, want ek het reeds vergeet? Die strekking van leuens het ek afgelees van etikette op bottels voor hierdie spieël.
Refrein
[6] DUNGEONS & DRAGONS
Soggens om vyf op my dikwielfiets om die regering se beeld vir sakgeld te verkoop. Mamelodi was te ver om van te hoor, maar die rook kon ons sien as ons skool toe loop.
Refrein:
Daardie een aand Salome, daardie een aand Salome was ons meer as net vriende gewees. Daardie een aand Salome, daardie een aand Salome was ons meer as net vriende gewees.
Pac Man, Commodore en ZX Spectrum het van ons pioniersprogrammeerders gemaak. Veldskool, kadette en Voorstrekkerkampe om ons teen die Beatles weerbaar te maak.
Refrein
Crinkle paper oor die garage se buislig, “Like an earth quake” en later “Say you, say me” en na cane, passion fruit en lemonade was Trompies en Saartjies nie meer so skaam nie.
Refrein
Nou’s jy getroud met ʼn man van Kalifornië, foto’s van jou kinders op jou facebookprofiel. My drank en my rekenaar sterker as destyds, daar’s pille en alarms vir my laatnag nostalgie.
Refrein
Jy’s weg na die eksamen, glo na die Vrystaat, wou nooit verklap wie die pa was nie. Prosedure in Swaziland, of aanneemouers? Ek wonder soms, maar nou maak dit nie saak nie.
Refrein
[7] SUSTER GELUK
Jou adres is duister, ek kan jou nie roep nie, niks is gewaarborg as ek na jou soek nie. Jy dra ʼn donkerbril, pupille ʼn prisma, ek kyk stip, maar versigtig, as ek na jou staar.
Refrein: Die hegste vriendskap in ʼn loopgraaf gesmee verdamp as oorlog aan vrede oorgee.
Trou kan jy sweer, maar net tentatief, tot die lewe ons skei het jy my lief. Jy het fynskrif vir my koffie, klousules vir my pap, hoe nader die dans hoe meer tone word getrap.
Refrein
As jy klop dink twee keer voor ek oopmaak, ek weet nooit wie ek saam met jou binnelaat. My naam is Geluk, die suster van Toeval, Rampspoed is my stiefma en Noodlot my pa.
Refrein
[8] WILGEDORP SE RASIONALISERINGSBALLADE
In die dertigs, na die depressie, is die stasie hier gebou en het toe vir vyf dekades Wilgedorp se tyd gehou.
Kort daarna, bank en skool, koöperasie en ʼn kerk, silo’s en selfs ʼn haarsalon vir Maurice om in te werk.
Dis die stasiemeestervrou wat die kannabeddings onderhou terwyl portiere vroeg al poets, poleer aan die koperletters bo die deur.
Passasiers kom uit die stad bly by die Masonic Hotel. In die kroeg kan jy sien hulle luister na die stories wat ons vertel.
As die goederetrein na middernag my in die stoepkamer kom wakkermaak kan ek omdraai met die wete ek kan ure langer slaap.
Dis die stasiemeestervrou wat die kannabeddings onderhou terwyl portiere vroeg al poets, poleer aan die koperletters bo die deur.
“Onlewensvatbaar,” sê konsultant en amptenaar. Nou staan spore langs die silo’s braak. Wat gaan die boere maak?
Spekuleer, meganiseer, masjien maak op waar mens makeer, Frankensteinpitte intensiveer, gate onder lorries in die teer.
Met die spoor gekom om hier te bly en toe weer padlangs weggery, want ʼn stasie sonder treine is ʼn plek waar jy net agterbly.
Die wagkamer is stil, net ʼn dwaalgees op die perron, maar as jy fyn luister kan jy nog hoor hoe die laaste trein verbykom.
Met die spoor gekom om hier te bly en toe weer padlangs weggery, want ʼn stasie sonder treine is ʼn plek waar jy net agterbly.
[9] DIE SPOORLOSE VERDWYNING VAN ELVIS DU PREEZ
Kom laat ek vertel van Elvis du Preez al het dit ʼn ruk gelede gebeur. Elvis wat so voetslaan, Elvis wat so stap, met velskoene en kakies en kouse wat krap.
Almal was bang as Elvis inbars by Incognito op ʼn double time mars. Jy soek net nie kak met ʼn bras brush cut, jy sukkel nie sommer met ʼn honderd en agt.
Refrein: Elvis rook Lexington en Boxer-tabak, gestop in ʼn pyp uit ʼn seilknapsak. Elvis drink whisky uit ʼn blik hip flask, deur ʼn bannelingoupa op Ceylon gemaak.
Wat noem jy ʼn budgie met masjiengeweer? Eenvoudige antwoord: Jy roep hom meneer. As Elvis se skouer jou stamp by die bar knik jy eerbiedig vir die vriendelike gebaar.
Met bulderende arms maak Elvis amok, mik na elke paar bene in enige rok en as die tegniek die teiken mis ontluik daar ʼn crooner wat sing en sus.
Refrein
En toe het Elvis spoorloos verdwyn. Hulle sê dit was mans met ʼn bakkie en boeie. Laat daardie aand haar opgelaai en wat toe gebeur het, kan ons net raai.
Elvis, ek verdwaal ook soms in die strate.
Ek kom van Pretoria, maar hierdie is nou Tshwane. Is jy nog iewers in Sunnyside, stukkende blom? Dis dalk nou veiliger om uit te kom.
Refrein
[10] LAST ROUND REGULARS
Dit kan enige stad wees, enige dorp wees Enige land wees, enige straat wees Maar dis die einde van die winter, die strate is nat Modder wat van karre se wiele af spat Dis net na middernag, die laaste bus staan en wag Om die last round regulars huis toe te vat
Mompel, mompel as jy nagtelik strompel Die koudste wintersfront kan jou vannag nie oorrompel Want jy’t whisky as jas, brandy as sambreel Wat bruis deur jou aarde om die rillings te steel Die aarde draai, maar dis nie jou kop nie Die bome dans, maar dis nie die dop nie Jou gang is seker, jou pas is sterk Teen die mis en die reën dra jy jou serp
En soos jy daar gaan, sê my, wat is jou naam? Kan jy my dalk sê wat dra jy met jou saam? Die gewig van te veel in die lig van te min, Die stomheid van verloor, die stompheid van wen? Motherless, vuisvoos, ook nou hopeloos Maar karre ry verby, die maan wat skyn Jy soek na jou sleutel, jy soek na die sleutel Van die slot… van jou premiepondok…
Dit kan enige stad wees, enige dorp wees Enige land wees, enige straat wees Maar dis die einde van die winter, die strate is nat Modder wat van karre se wiele af spat Dis net na middernag, die laaste bus staan al en wag Om die last round regulars huis toe te vat
[11] VERTREK
Wie wil in turfgrond wortelskiet, wie wil nou in boorde rank? Wie wil deur ʼn snoeiskêr getem word as vrugbare plant?
Refrein: My vaste adres was nog altyd Poste Restante gewees en die oomblik as ek weer vertrek sal ek tyd hê om jou briewe te lees
ʼn Landskap word nog altyd die mooiste in ʼn truspieël geraam en die een waarvan jy al vergeet is die mees onthoubare pleknaam.
Refrein
Ek’s waaisand, ek’s rook, ek’s ʼn kiem in die lug, ek’s wiele, ek’s vlerke, ek’s die wind in jou gesig. Motorhawe, lughawe, hawe met ʼn kaai – my gunstelinghawe se naam is Koebaai.
Refrein
ʼn Huis het vertrekke, ʼn gesig kan vertrek van liefde of haat of bedrog. Die enigste vertrek waarvan ek wil weet is die een wat op afskeid volg.
[12] LUKAS IMPOSSIBLE
Lukas van Johannesburg doen heelflips by Boogaloo’s, Urban X en Revolution, nose blunt slides in Hillbrow. Tyd staan stil met ʼn backflip, alles stol met ʼn ollie impossible, ʼn spine transfer se big sky-oomblik hou jou bo die aarde vas.
Wind, water, grond en vuur – alles lyk soms helder hier as alles skielik stilstaan.
Dae doen pop shuv-its, ure kan ook five-o grind, die no-slides van sekondes laat almanakke stilstaan. Kan Shaka dan ʼn heelflip doen, Paul Kruger ʼn Smith grind? Kan Cecil Rhodes ʼn tail-slide doen tot by die Suezkanaal?
Kyk vorentoe, kyk terug, of weg – alles lyk soms minder sleg as alles skielik stilstaan.
Lukas lees soms boeke oor die geskiedenis se geskiedenis, oor mummies en oor piramides, wat waar was voor ons daar was. Kan Ramses dan ʼn kickflip doen, Toetankhamon ʼn feeble grind? Kan Cleopatra ʼn drop-in maak van Kaïro tot die Kaap?
Wind, water, grond en vuur – alles lyk soms helder hier as alles skielik stilstaan. Kyk vorentoe, kyk terug, of weg – alles lyk soms minder sleg as alles skielik stilstaan.
“Slaaptyd in die suburbs” is die Brixton Moord & Roof Orkes se derde en laaste album. Dis as ‘n beperkte oplaag van 100 bundels met lirieke en skilderye van Marguerite Visser aan die einde van 2014 vrygestel en as CD aan die begin van 2015. In 2021 is die album vir streaming vrygestel, en ‘n nuwe mix in 2024.
“Brixton Moord & Roof Orkes het nou maar die manier om jou na die werklikheid terug te ruk, of tot wysheid en alternatiewe insigte te bring. Die album Slaaptyd in die Suburbs is geen uitsondering nie. Op hierdie album leer ken ons verskillende mense, elkeen met sy eie klein storie en groot verdriet. Elkeen ken iemand soos Vera, Lenie, Mariaan, Marius… Dit was omtrent ’n dekade gelede dat die orkes laas ’n album gemaak het. Hierdie album is dus meer as welkom, al konfronteer dit jou met dinge wat jy soms wil ignoreer. Neem nou maar ‘Kleinburgerlike Kreet’ wat jou opnuut laat kyk na hoe die woonbuurt lyk waar jy bly. Die elektriese heinings en diefwering skree vir jou net soos jy wil skree, al weet jy dit is verniet. En in ‘Die ballade van Vera Naudé’ identifiseer jy met haar versugting van ontburger te wees deur vrees en haat. Dan is daar die heerlike ironiese lied ‘Tankwa-Karoo’ van iemand wat stilte gesoek het, maar dan skielik besef dat dit ook nie is waarna hy gesmag het nie. Hier word weer bevestig dat Totius tog reg was toe hy gesê het die wêreld is ons woning nie. En jy kan met Amanda Strydom saamstem dat die enigste plek waar jy dalk sal rus vind die kamer in jou kop is. Geen album van hierdie orkes gaan jou die son laat sien sonder om bewus te wees van die wolk wat kan inskuif nie. Dit laat jou egter helder sien, en dink laat dit jou dink. Die lirieke is altyd so vasvat waar. ’n Mens kan jou verlustig in die digterlikheid terwyl ’n mes in ’n wond of twee draai. Wat ’n mens veral van hulle waardeer, is die manier waarop hul musiek jou onmiddellik gryp en jou aandag hou. Hier is geen geteem of tranerige wysies nie. Selfs die einde van dae, verlies, ’n tronksel en verlange wil jy met jubelende voete op maat van die musiek tegemoet dans.”
– Mariana Malan, Die Burger, 6 Mei 2015
Brixton Barnard, die band se baskitaarspeler en skrywer van baie van die musiek, is kort na die vrystelling van die album aan breinkanker oorlede. Lees ‘n huldeblyk op Versindaba.
Insomniak se droomalmanak is Andries se eerste solo-album en is in 2003 deur Rhythm Records vrygestel. Soos die titel sê, handel dit oor slapeloosheid en drome. In 2021 is dit as nuwe weergawe vir streaming vrygestel.
Andries Bezuidenhout… se kommentaar op die hedendaagse Suid-Afrika is skerp, op die man af en hartverskeurend mooi. Die lirieke vir sy CD Insomniak se droomalmanak maak vir elkeen sin, of hy uit die generasie linkses van ouds kom, of ‘n produk van die reënboog-situasie is. Die ooreenkomste met die latere werk van Leonard Cohen kan nie misgekyk word nie. Dit is duidelik dat hy ‘n aanhanger van die bobaas van “blou” gevoelens is. In die snit “Bus na Toronto” word een van Cohen se liedjies by die naam genoem en by die lirieke ingewerk. Dit is ook een van die snitte wat tot op die been sny. Soos die titelsnit aandui, is die saambindende tema wakkelê(wees) en droom van rus. Die ironie van iemand wat die wêreld juis in die donker nag duidelik sien, blyk uit feitlik al die lirieke. Op die meeste albums is ‘n snit of twee wat minder indruk maak as die ander. Selde gebeur dit dat elke snit op sy eie manier onder die luisteraar se vel kruip. Sonder om opdringerig te wees, maak Bezuidenhout ‘n sinvolle stelling in elke lied. ‘n Persoonlike gunsteling en hoogtepunt is “Nero van der Merwe se lied” ‘n nagmerrie oor Johannesburg. Gelukkig is dit nie ‘n swaarmoedige album nie. Hy is dikwels onnutsig aan die spot, soos in “Die ballade van Dracula Havenga”, waarin hy die een helfte van die groep Kobus! bykom. Kyk ook na die medewerkers: die Huis Hoëveld Spreekkamerkoor, die Boksburg Bierbrouers Blaasorkes en die Albertsville Kriekekoor, en jy sal weet dat daar nie net gewroeg word nie… – Mariana Malan, Die Burger, 6 Oktober 2003
Andries Bezuidenhout subscribes to the introspective, thought-provoking school of minimalist philosophical expression, commenting on life and the world, from the little things to the bigger picture… The poetic themes of the dream world, the waking dream, sleepwalking existence and the reflection of South African city and suburban life, changes, angst and being white these days may be a heady mix, but it works. – Paul Blom, Cape Argus
[A] proper follow-up to Koos Kombuis’ seminal ‘Niemandsland’… On ‘Insomniak se Droomalmanak’ singer/songwriter Andries Bezuidenhout has taken Koos’ knack for melody and bittersweet Afrikaans lyrics and catapulted them into the new millennium. – Fred de Vries
Andries Bezuidenhout, of Roof, soos hy in die Brixton Moord en Rooforkes bekend staan het sy eerste solo-album op die rakke. Insomniak se droomalmanak is egter, soos ons die manne uit die Brixtongeweste ken, nie happy clappy tunes nie. Om die waarheid te sê — veral hierdie album is moerse morbied en depressief. Bezuidenhout fokus op heavy realiteite en sing met ‘n somber stem op akoestiese kitaarmusiek. Dis egter van die beste lirieke waarna jy in ‘n lang tyd gaan luister. As jy hou van rustige Afrikaanse musiek is hierdie beslis ‘n moet want goeie liedjieskrywers krap jy nie agter elke tweede bos uit nie. Die stuff waaroor hierdie man sing, is die grou werklikheid… – Angola Badprop, JIP, 27 Oktober 2003
LIRIEKE EN VIDEO’S
[1] DROOMARGIEF – INLEIDING
Al hierdie drome bêre ek in lêers In ‘n grys kabinet vergader hulle stof Tot hulle ontydig, een oggend As die wekker lui in my kop ontplof
[2] DIE LOON VAN DIE DROOM
Daar’s iewers iets nie meer pluis nie My wekker klop nie meer kuis nie My skoene staan by verkeerde maats En die whisky-bottel se label hang halfmas
Maar pasop vir die droom ja julle wat skroom Om julself van dié malheid te verskoon Pasop vir die droom, pasop vir die droom Die loon van die droom is die droom
My televisie kyk nou skeel En my radio verseg om te speel Die stofsuier en die strykyster Het elkeen ‘n koord om die keel
Maar pasop vir die droom, ja, julle wat skroom Om julself van dié malheid te verskoon Pasop vir die droom, pasop vir die droom Die loon van die droom is die droom
Van vandag af sê jy lewe jy aspris Maar jy sien jy’t die hele storie mis Want daar’s rotgif op jou solder En jou voorland is ‘n kis
Maar pasop vir die droom ja julle wat skroom Om julself van dié malheid te verskoon Pasop vir die droom, pasop vir die droom Die loon van die droom is die droom
[3] WOONSTEL OP DIE KAFEE
Ek hou my liggaam aan die gang Met rooiworsies en bier Hamburgerpatties en whiskey Rooiwyn en breadrolls
In die aande luister ek Pink Floyd En na die motors in Duncanstraat Tydens beter buie na Valiant Swart En soms selfs na Mary Poppins
Maar daar’s wind in my hare En die son spuit deur my are En ek retreat, ek retreat Op ‘n African beat
Ek sit saam met jou in ‘n coffee shop Loer skelm na die girl met die swart bob Jy sê jy’t reeds vergeet Van die familiefoto op die kaggel
Ek hou nie van die yuppies in Hatfield nie En ek hou nie van die snobs van Waterkloof nie Maar ek hou van die ruik Van my stof en storm subkontinent
Maar daar’s wind in my hare En die son spuit deur my are En ek retreat, ek retreat Op ‘n African beat
En al wat vir my oorbly Is my woonstel op die kafee Die platespeler en die bad My kitaar en soms jy
Maar daar’s wind in my hare En die son spuit deur my are En ek retreat, ek retreat Op ‘n African beat
[4] (FOKUS) DEUR ‘n DONKERBRIL
Dis somer in Pretoria, die son skyn skerp Yskor gloei ‘n hoogoond teen die skemer Dis weer somer in Pretoria, die son skyn te skerp Teen die lense wat ek dra voor my oë
Ek kyk na die wêreld deur ‘n donkerbril Dis al wat ek kan doen om te keer Om die werklikheid te sensor, te bestuur, te beheer Want die beelde skyn te skerp vir my
Die staatsdiensgeboue staan soos leggerkabinette En wag vir die volgende dag se nuwe wette En ek sit in my Volla en wag vir die lig Wat sê ek kan aangaan met my daaglikse plig
Ek kyk deur die walms met ‘n donkerbril Dis al wat ek kan doen in verkeer Om die werklikheid te sensor, te bestuur, te beheer Want die ligte skyn te skerp vir my
Ek sien boeke en stoele en penne en ‘n baas Wat my dophou oor sy bril en wag om te raas En ek wag vir teetyd en vir tjailatyd Want dis al hoe ek oorleef in die roetinestryd
Ek kyk na die wêreld deur ‘n kameralens Fokus in en verklein Ek fokus in skadu’s van swart en wit Want die beelde is te helder vir my
Ek kyk na die wêreld deur ‘n donkerbril Dis al wat ek kan doen om te keer Om die werklikheid te sensor, te bestuur, te beheer Want die beelde skyn te skerp vir my
[5] DIS WINTER
Jy sit vanoggend met sweet in jou hemp Die vel span wit om jou gesig Ja loer maar in die spieël vir vandag se grap Met daardie stoppelbaard wat alweer so krap
Dis winter, weet jy dan nie Dis winter, weet jy dan nie Dis winter, weet jy dit dan nie
Jy vergiftig jouself met ‘n groot pot tee Wat met elke koppie swarter verkleur Die nagte word ook kouer en donkerder So sonder suiker en melk
Dis winter, weet jy dan nie Dis winter, weet jy dan nie Dis winter, weet jy dit dan nie
Jy is besig om jou dae te verklee Met kaftans waaronder niks meer gebeur Die kringe om jou oë word blouer Soos die lewe uitpeul en verwelk Jy drink ‘n laaste sluk en draai jou serp om jou masker te bedek
Dis winter, weet jy dan nie Dis winter, weet jy dan nie Dis winter, weet jy dit dan nie
[6] SKEMER
Dis skemer en my ligte is te flou Om ‘n verskil aan die skadu’s te maak Dis skemer en my kamer is te grou Om ‘n verskil aan my drome te maak Dis skemer en sou jy ook graag wou Hê dat dit reeds nag moet wees Hê dat dit reeds dag moet wees Maar alles behalwe skemer
Tussen die uitlaatgas en die toeters Het ek rondgery, rondgedwaal om jou te soek Om weer terug te keer na skemer Ek het saam met die ritme van die flikkerlig Tyd gehou, tyd gehou en uitgehou Om weer terug te keer na skemer
By verkeersligte moes ek stop Vir verkeerspolisie jok Oor die kwantiteit van brandstof in my bloed Om weer terug te keer na skemer En na die lampe van my kamer se groet
Dis skemer en my ligte is te flou Om ‘n verskil aan die skadu’s te maak Dis skemer en my kamer is te grou Om ‘n verskil aan my drome te maak Dis skemer en sou jy ook graag wou Hê dat dit reeds nag moet wees Hê dat dit reeds dag moet wees Maar alles behalwe skemer
[7] NERO VAN DER MERWE SE LIED (STAD WAT BRAND) (Met verskoning aan Karel Schoeman)
Hierdie stad wat eens trots in die veld gestaan het Met sy myne en sy torings, fabrieke en wonings In uitgestrekte suburbs, ‘n mensgemaakte woud Met ‘n hart van yster, ‘n aptyt vir goud
Ons speel ons kitare al lank in hierdie kroeg Hier voel alles veilig, niemand hoef te wroeg Oor die oorlog daar buite, of die stad wat brand Ons sus ons aan die slaap met die snaar se klank
Kom speel dan jou kitaar vir die stad wat brand Die akkoorde is eenvoudig vir jou linkerhand Kom hou saam die ritme, die uitsig is getooi ‘n Stad wat brand is van ver af mooi
Dinge het al lankal uitmekaar geval Aanvanklik nog stadig, later so snel Baie kon nog vlug, ander kon nie kwel Om die tekens te lees soos die domino’s val
Nou het elke enjin verstik, elke trein het bly staan Terwyl mense nog verdwaas hulle gang bly gaan Tussen mure wat verkrummel, oor strate wat kraak En stukkende brûe wat nog aan kabels hang
Kom speel dan jou kitaar vir die stad wat brand Die akkoorde is eenvoudig vir jou linkerhand Kom hou saam die ritme, die uitsig is getooi ‘n Stad wat brand is van ver af mooi
Iets om te eet kan jy soms nog ruil Soms kan jy veilig vir ‘n nag of twee skuil As jy iemand ken, dalk iets om te drink Al moet dit dan na olie of na diesel stink
Maar die lewe gaan aan, selfs in die verval Tussen ruïnes en murasies moet mense nog dwaal Net agter hoë mure en doringdraad Skuil die druglords en die warlords van die honger en die haat
Kom speel dan jou kitaar vir die stad wat brand Die akkoorde is eenvoudig vir jou linkerhand Kom hou saam die ritme, die uitsig is getooi ‘n Stad wat brand is van ver af mooi
[8] BULLETJIE SUURPAP
Bulletjie Suurpap, die malletjie van Brixton Jo’burg Bulletjie sweet selfs in die winter se koue lug Maar hy boer met drome en die duiwe in ‘n hok Sy oë kyk al lank na binne, na die wêreld in sy dop
Bulletjie Suurpap, die crazy lewe in jou kop Maak dalk baie meer sin as die een hier buite
Want hier rond gaan dit baie keer moeilik Hier rond loop dinge vreeslik skeef Bulletjie sien nie die nuus op die TV nie Of die manier hoe baie mense deesdae leef nie
Bulletjie Suurpap, die crazy lewe in jou kop Maak dalk baie meer sin as die een hier buite
Bulletjie jy loop soms in die nag op straat As net die sterre en die armed response waak Hoor jy ook kinderstemme saggies huil En wonder jy ook soms wat agter tuinmure skuil
Bulletjie Suurpap, die crazy lewe in jou kop Maak dalk baie meer sin as die een hier buite
Bulletjie Suurpap, wag vir sy duiwe Om ‘n boodskap te bring, tyding te bring Van ‘n lewe iewers anders, ver hiervandaan Sewe stasies aan, agter die duiwe aan
Bulletjie Suurpap, die crazy lewe in jou kop Maak dalk baie meer sin as die een hier buite
[9] JOU EIE VOORSTADREWOLUSIE
Jou onkuise wekker tik nog steeds Koketterig saam met ‘n kerkhofklok En jy’s bang en jy vrees Dat jy ook eendag oud sal wees
En jy wik en jy weeg Maar jy blik en jy bloos nie Hoewel die tyd jou elke sekonde Nader aan die einde tik
Jy gooi jou kop agteroor En skree dat jy alles en almal haat En jy loop buite in die nag Met jou hande in jou sakke
Spoeg vir honde en lag vir straatpredikante Tussen eike en jakarandas En wit mure en klip mure En sekondes en ure En dreine wat wasem asem
Dis maniakke wat die land regeer Ryk swape wat die wêreld beheer En jy’s kwaad en jy’s boos Dat jy ook eendag sò sal wees
Jy gooi jou kop agteroor En sweer dat jy alles en almal haat En jy loop buite in die nag Met jou hande in jou sakke
Jy gooi jou kop agteroor En skree dat jy alles en almal haat En jy loop buite in die nag Met jou hande in jou sakke
[10] WHITEYSOMETHINGS
Ek sien jou weer na dertien jaar ‘n Oproep verras my oor jy verjaar Ek hoor jy’s in Jo’burg, kom maak ‘n draai Ons kan praat oor die ou dae Ons kan bier drink en braai En ek ry op die snelweg en dink aan die dae Van sandale en jeans en causes vergaar Ons was jonk ons was sterk Ons het Apartheid verwerp En gevloek en geskree teen staat en teen kerk
So sê my vriend hoe gaan dit nou daar In jou suburban tronk van kapitalisme Tref die rentekoers jou ook as die mark so tuimel Maak die waarde van die Rand dat jou maagsweer ook brand Sê my tjom, hoe gaan dit nou Op die folterbank, van kapitalisme ‘n Tweede verband hou die lig aan die brand ‘n Overdraft trek aan jou broek se pant
‘n Rooi oog hou ons dop as ons praat oor die stryd Hoe die staat ons bedrieg het, hoe ons PW verwyt Jou nuwe alarm, jou elektriese heining Jou armed response hou ons kuiertjie veilig Die nuwe Apartheid van suburban bliss Hou die diewe uit soos ons sake beslis Liesl maak in London ‘n nuwe begin Ek hoor Pierre is in Perth met sy hele gesin
So, sê my vriend hoe gaan dit nou daar In die suburban tronk van kapitalisme Tref die rentekoers jou ook as die mark so tuimel Maak die waarde van die Rand dat jou maagsweer ook brand Sê my tjom, hoe voel dit nou Daai dissipline van kapitalisme ‘n Tweede verband hou die lig aan die brand ‘n Overdraft trek aan jou broek se pant Jou verlede trek aan jou broek se pant Jou gewete trek na die ander kant
[11] PAD NA ELDORADO
Ons kom vanoor die wêreld on in Jo’burg te kom woon Ons praat Frans en Zulu, Engels, Swahili, elkeen met dieselfde droom Alles het begin met die gejaag na goud ‘n Gejaag na goud
Egoli, Egoli, Egoli Sit aan jou alarm, slaap lekker warm, droom voort Egoli, Egoli, Egoli Watch your back, sluit jou hek, en maak geld
Hoofpynpille McDonaldsburgers help my deur die dag As taxi’s toet, verbygangers vloek, waar hoere vir kliënte wag En deel jou sente soms vrywillig vir brandspiritus en gom Vir as die koue kom
Egoli, Egoli, Egoli, Onder koerante, slaap die trawante nog steeds Egoli, Egoli, Egoli, Hou jou bek, bou maar ‘n shack en hou uit
Agter hoë mure en doringdraad word rykdom verberg Net dan en wan in four by fours the rich come out to play I saw this parking space myself so why should I pay… Why should I pay?
Egoli, Egoli, Egoli Sit aan jou alarm, slaap lekker warm, droom voort Egoli, Egoli, Egoli Watch your back, sluit jou hek, en maak geld
Bo uit geboue deur gebreekte vensters staar oë na die son Die pad na Eldorado sal eendag nog kom Maar in die meantime hou maar uit, daar’s rykdom een of ander tyd Een of ander tyd
Egoli, Egoli, Egoli Onder koerante, slaap die trawante nog steeds Egoli, Egoli, Egoli Hou jou bek, bou maar ‘n shack en hou uit
[12] BUS NA TORONTO
Jy luister Famous blue raincoat op ‘n bus na Toronto Met ‘n bom in jou hart, en sneeu vir jou smart In die fleur van jou jare maar ‘n chill deur jou are Verlang jy ooit na die skroeiende son van die karoo Na die Laeveld se savanna en die Boland se herfs Na Johannesburg se rye en rye matchboxtande Wat grynslag onder rook en roet en jou groet Op ‘n koue wintersoggend as die treine trappe trone Gedweë in hul spore om die arbeid betyds te besorg
So sing maar jou ode aan Toronto Laat die koue vrede jou hart maar vat Dink nie aan die oorlog en die jong man se lot Hy slaap nou rustig in die Afrika grond
Wikkel jou toe in jou reënjas met die skeur Op die skouer as mense afsydig sit en tuur Na landskappe met berge en mere en vrede Maar dink aan ons wat deur verse marsjeer In die digkuns van oorlewing en rym van sweer Metafore van vrede maar ‘n wete dan min Ons kan help om die metrum van oorlewing te leer Maar ons skribbel elke dag onder die Afrika son Ons probeer, ons probeer maar ons verse bly stom
So sing maar jou ode aan Toronto Laat die koue vrede jou hart maar vat Dink nie aan die oorlog en die jong man se lot Hy slaap nou rustig in die Afrika grond
Die generasie van Abraham het geoffer wat dit vra Hulle seuns op die altaar van Afrika So baie moes sneuwel vir hul blink BMW’s Dog tags tussen tande, in ‘n houtjas geklee Vir hul wit koue kerke en huise by die see
So sing maar jou ode aan Toronto Laat die koue vrede nie jou hart verhard nie Dink nie aan die oorlog en die jong man se lot Hy slaap nou rustig in die Afrika grond
[13] DIE BALLADE VAN DRACULA HAVENGA
Ek woon hier in Dakota nommer 718 ‘n Woonstelblok van klinkersteen, beton en glas Ek het bure na onder en bure na bo Dis maar wat jy kry as jy in ‘n budgiehok woon
Dis nie die geraas in my kop wat my pla nie Dis ook nie die drome wat my snags opjaag nie Dis my bure met hul giere en geraas deur die dag Maar wat kan ‘n mens dan nou anders hier rond verwag
Die ou met sy houtbeen wat reg bo my woon Gaan nooit uit in die dag nie, maar hy hou aan met loop Op die maat van ‘n wals met sy kruk en sy skoen Soos ‘n driebeen monster met niks om te doen
Dis nie die geraas in my kop wat my pla nie Dis ook nie die drome wat my snags opjaag nie Dis my bure met hul giere en geraas deur die dag Maar wat kan ‘n mens dan nou anders hier rond verwag
Mevrou Markotter kook heeldag met haar potte Asof sy die wêreld net hier langsaan wil voer Met haar lap pantoffels loop sy heeldag en skoffel Tussen kaste en stoof op die kombuis se vloer
Dis nie die geraas in my kop wat my pla nie Dis ook nie die drome wat my snags opjaag nie Dis my bure met hul giere en geraas deur die dag Maar wat kan ‘n mens dan nou anders hier rond verwag
Skuins hier onder bly ‘n skivvy donder Hy’t lang hare, ‘n kitaar en ‘n attitude Hy sê hy’t ‘n rock band en sy naam is Kobus Maar as hy speel sou jy dink hy boer met hoenders
Dis net ek wat stil is tot laat in die nag As die duiwels wat my folter nie meer kan wag Dan gil ek my lied, die soet harmonie Die eggo’s van my lofsang met geen ander klank nie
Die heeldag klap kasdeure oop en toe Blêr TV’s en radio’s met niks beter om te doen Respekteer niemand dan die dag se slaap nie Van hulle wat snags in die donker moet waak nie
[14] INSOMNIAK SE DROOMALMANAK
Jy probeer jou oë alweer met die beelde verblind Maar tussen wakker en slaap word jy deur ure verslind Die sekondes en minute grynslag een vir een Knaag die nag soos ‘n aasdier, tot op die been
Al hierdie dinge word aangeteken Alles word noukeurig in detail bewaar Vir die duisende wat slaap, vanaand in hierdie stad In elke insomniak se droomalmanak
Om skape te tel, weet jy lankal is verniet En jy val nie meer so maklik vir ‘n wiegelied Probeer tog maar Mozart se klarinet konsert Of Leonard Cohen se wals met sy asem en sy stert
Al hierdie dinge word aangeteken Alles word noukeurig in detail bewaar Vir die duisende wat slaap, vanaand in hierdie stad In elke insomniak se droomalmanak
Die rapper gryp sy crotch van en wys met sy vingers Maar jy’t sy bek gesnoer met die remote control Ook die laatnagekonoom wat die prys van goud bereken Of die lipsticknuus wat vir niemand iets beteken
Al hierdie dinge word aangeteken Alles word noukeurig in detail bewaar Vir die duisende wat slaap, vanaand in hierdie stad In elke insomniak se droomalmanak
Springsteen het so lank terug al die waarheid gesing Al die channels in die wêreld gee jou eintlik maar min Mannekyne, pikkewyne, tiete, satelliete Fashion TV, war TV, los my uit dat ek slaap TV
Al hierdie dinge word aangeteken Alles word noukeurig in detail bewaar Vir die duisende wat slaap, vanaand in hierdie stad In elke insomniak se droomalmanak
