Andries Bezuidenhout – Bleek Berus (album)

Bleek Berus is Andries Bezuidenhout se tweede solo album, wat in 2009 by One-F Music verskyn het. In 2024 is ‘n “remix” van die album vrygestel.

Luister op Apple Music, Spotify, YouTube, ens.

“Bleek Berus” is tussen 2007 en 2009 in Johannesburg deur Drikus Barnard opgeneem en gemeng, behalwe “Die laaste brandwag”, wat in 2004 deur Paul Riekert opgeneem en gemeng is.
Woorde en musiek deur Andries Bezuidenhout, behalwe “Die laaste brandwag” deur Andries Bezuidenhout/tradisioneel. “Mombak se sin” verwys na die “Pikaninie-wiegelied” deur Walter Spiethoff.
Verwerkings deur Drikus Barnard en Andries Bezuidenhout, behalwe “Die laaste brandwag” deur Andries Bezuidenhout en Paul Riekert.
Meester deur Paul Riekert.

Musikante: Drikus Barnard, Andries Bezuidenhout, Karla du Plessis, Andrew Evans, Joanne Jaques, Pat Plank, Paul Riekert, Jan Swart, Marissa West.

Opgedra aan medelede van die voormalige Brixton Moord & Roof Orkes: Ockert Greeff, Steve Savage, Drikus Barnard, Pat Plank en Andrew Evans. En natuurlik Esmé Evakwaad. Dankie aan KykNet vir finansiële ondersteuning vir die opname van “Die laaste brandwag” vir die reeks “Die liedjies wat ons ken” (2004). Spesiale dank aan Fanie Grové vir finansiële en familiale ondersteuning.

Uittreksels uit resensies van “Bleek Berus”:

“ ‘Modest’ is the best word to describe Andries Bezuidenhout. Throughout our two-hour interview he constantly tries to downplay the importance of his work as a singer/songwriter, as someone who carried the Voëlvry spirit into the 21st century. But for me Andries is one of the most exciting and versatile characters in the alternative Afrikaans scene. Many will know him as the singer of the now defunct Brixton Moord en Roof Orkes. But he’s also a sociologist at Wits University and a columnist for Rapport, while last year he published his first volume of poetry, Retoer. It took him five years to come with a follow-up to his first solo album, Insomniak se Droomalmanak. But the recently launched Bleek Berus was well worth the wait. Largely produced by Andries’s ex-band mate Drikus Barnard it has a bleak, almost tinny sound and songs that tell tales of leaving, murder and ecological disaster. Discomforting tunes for an uncertain age, but always with a touch of humour.”
– Fred de Vries, LitNet

“Oukei, hier hoor ek nou ’n liedjie wat vir klassieke status bestem is, is ’n gewaarwording wat jy bitter selde kry. Dis dan wanneer jou bloed ’n snaar word, soos David Kramer sê, en jy vergeet van alles anders in en om jou. Ek het daardie spesiale transendentale hoendervleis ervaar toe ek as omgekrapte 17-jarige in 1988 vir Johannes Kerkorrel en die Gereformeerde Blues Band in die ou Grand Central in Kerkstraat gaan kyk het en deur Hillbrow oorweldig is. En byna 20 jaar later by Oppikoppi 2007 word ek deur dieselfde gevoel herbesoek toe Andries Bezuidenhout sy ‘Dis net werk toe wat ek nog deur Hillbrow ry’ begin speel. ‘Certain songs they get so scratched into our souls’ sing The Hold Steady, en Bezuidenhout se Hillbrow, wat direk na Kerkorrel se liedjie en ook Donker donker land verwys, is een van daai – die soort ballade waarop Leonard Cohen trots sou wees… En hierdie is nie die enigste juweel op Bleek berus nie. Bezuidenhout… se tweede album bevat tien ambisieuse snitte wat veral die woord, die werklikheid en die emosie van woestyn verken in duister lirieke, mineurtone en afsydige melodieë vol skaduwees… Bezuidenhout het reeds met sy solo-debuut, Insomniak se droomalmanak (2003), bewys dat hy ’n hoogs begaafde liriekskrywer is, maar sy tweede is musikaal interessanter, veral vanweë Drikus Barnard se musiekregie wat intieme akoestiese kitaarspel treffend met elektroniese klanke en slagwerk inkleur en vervreem. Dis ’n merkwaardige album wat verbete probeer sin maak van ’n ongenaakbare wêreld, en in die proses Bleek berus vind in die treurige skoonheid van woord en klank.”
– Danie Marais, Beeld

“He may describe himself as a mere ‘blip’ on the Afrikaans cultural scene but Andries Bezuidenhout’s new album Bleek Berus (One F Music) positions him as one of the country’s most significant songwriters. This is evident on the poignant Dis Net Werk Toe Wat Ek Nog Deur Hillbrow Ry, a nostalgic lament, which poses the question: What happened to the Voëlvry generation? Johannes Kerkorrel’s Hillbrow was an anthem for the youth that rallied around the Voëlvry movement, so Bezuidenhout’s confession that the only time he thinks about the run-down suburb is when he drives through it on the way to work is a severe indictment of how times have changed between 1989 and 2010. Bezuidenhout acknowledges this in the liner notes when he describes the song as being about the Voëlvry generation who now drive BMWs and are too afraid to pick up hitchhikers. In 1989 Kerkorrel was singing ‘gee you hart vir Hillbrow’ and taking the piss out of racist South Africans behind the wheels of their BMWs voting for the National Party. Bezuidenhout in 2010 is asking the questions: What has become of that punk spirit that fuelled Voëlvry? … As the title suggests, the album is fascinated with the idea of white people finding peace in the new South Africa, reconciling their troubled history and positioning themselves within the social fabric of South Africa — and the bleak dry landscape is the perfect metaphor for that history. While friends emigrate and others live in fear, Bezuidenhout is looking forward — too much a part of this country to quit, but also disenchanted with the way most white people live their lives in the new democratic South Africa. Is the Voëlvry message still relevant to white South Africans in 2010? Bezuidenhout doesn’t have the answers, but he is asking the questions.”
– Lloyd Gedye, Mail & Guardian

“Tematies sny die meeste liedjies aan droë plekke. Soms het dit direk met waterlose landskappe te doen, andersins met plekke waarheen uitgewyk is en daar dan na die waterryke van die bekende gesmag word. Moet egter nie stofgetrapte gedagtes of ’n sentimentele geweeklaag verwag nie. Daar is humor en lewenswaarhede wat werklik vermaak en met jou praat. Bezuidenhout het saamgespan met Drikus Barnard (Brixton van die voormalige Brixton Moord en Roof-orkes). Hulle het sowat twee jaar lank aan die album gewerk. Sy vorige solo-album, Insomniak se Droomalmanak (2003), het destyds al die hoop laat opvlam dat dit opgevolg sou word. Hoewel hy hom meer onlangs met die digkuns besig gehou het (en dit wys in die album), is die nuwe album meer as welkom. In ’n persverklaring word dit ‘hedendaagse Americana en alt-country’ genoem, maar hierdie album is uit Afrika. Waar anders kan die ‘Pikaninie-wiegelied’ só klink? Die elektroniese inkleding is oorspronklik en luister gerus na die onverbeterlike stemkombinasie van Bezuidenhout en Marissa West op die snit ‘Droogte’.”
– Marian Malan, Die Burger

LIRIEK EN MUSIEKVIDEO’S

[1] SANDMYN

Tyd is wind en water
en drome splinters en skerwe
– Jeanne Goosen

Sit jou hoed op, bring jou graaf
As jy die moed het om dit hier te waag
Dis ŉ stortvloed van woorde wat ons nou moet sif
Sommige vertroos maar die meeste vergif
Steek die oor soos ŉ angel, die brein soos ŉ pen
Maar enkele klanke verlig die klem
Van die wurg wat ons vashou, die spoke wat ons jaag
Maar eers moet ons dit die woestyn in waag

Duine skuif oor die rivierbed se gruis
Om die ligging van edelstene uit te wys
Nou moet ons sif, sorteer, distilleer
Want woestynroos, kristal, selfs diamant verweer
So slaan in jou penne, verdedig jou kleim
Sif die sinne sorgvuldig voor begrip verdwyn
Hier myn ons vir klank, vir woord en taal
Want uiteindelik kom die duine om dit terug te haal

Drikus Barnard: Baskitaar, klawers, klankeffekte
Andries Bezuidenhout: Stem, staalsnaarkitaar
Andrew Evans: Tromme

[2] DIE LAASTE BRANDWAG

Hierdie is ŉ ander perspektief op diere wat deur mense as onnosel beskou word. Wie is ons nou om te praat? Dis geskryf as opdrag vir kyknet se program “Die liedjies wat ons ken”. Die lyn oor die gif in die grond het ek waarskynlik by Drikus gesteel.

Ek’s die laaste brandwag, die laaste bobbejaan
Hierdie krans is nou my fort, ek kan nêrens anders gaan
Te laat het ek geroep toe ek die vyand gewaar
Nou’s daar niemand om te waarsku teen die sluipende gevaar
Vir leeus en luiperds was ons altyd maar bang
Vir ŉ uil of ŉ arend wat ons kleintjies vang
Maar die slimste vyand lê lepel met ons gene
Die wreedste roofdier loop op net twee bene

Bobbejaan klim die berg, so haastig, so lastig
Bobbejaan klim die berg, so haastig en so lastig
Bobbejaan klim die berg om die boere te vererg
Hoera! Vir die jollie bobbejaan

Sy oogtande is klein, maar sy masjiene byt
Hy verspied eers versigtig, maar vinnig is jy spyt
Want sy putte en pompe versamel soos luise
Suig die laaste druppel water uit die aarde se sluise
Daar was stamvrug, mispel en wildevy
Nou’s daar doringdraad om boorde wat staan in ŉ ry
En riviere loop in pype diep onder die grond
En ŉ tonnel het die berg in sy skouer verwond

Bobbejaan klim die berg, so haastig, so lastig
Bobbejaan klim die berg, so haastig en so lastig
Bobbejaan klim die berg om die boere te vererg
Hoera! Vir die jollie bobbejaan

Wat gaan jy doen as die laaste boom knak
As jou longe na ŉ laaste happie suurstof snak
As geen dier se karkas oor is om jou tande in te slaan
Na wie sal jy dan met jou leë pens gaan?
As die gif in die grond selfs jou voetsole brand
As jy driftig op soek is na ŉ nuwe land
Sal jou roep, soos myne, weerklink teen die krans
Sal jy die sterre smeek vir net een laaste kans?

Spot maar, lag maar, wat sal jy nou verstaan?
Jy dink mos jy’s besig met jou vooruitgang
As jy lank terug jou hande op die aarde wou hou
Maar nou’s dit te laat, wat help dit nou
Om te waarsku teen vuurmaak en klippe slyp
Teen arrogansie as jou hande na die hemel gryp
Ek’s die laaste brandwag, die laaste bobbejaan
Dis vir eeue reeds wat jy my roepkreet verontagsaam

Bobbejaan klim die berg, so haastig, so lastig
Bobbejaan klim die berg, so haastig en so lastig
Bobbejaan klim die berg om die boere te vererg
Hoera! Vir die jollie bobbejaan

O moenie huil nie, o moenie treur nie
Die Stellenbosse boys kom weer

Andries Bezuidenhout: Stem, staalsnaarkitaar
Karla du Plessis: Stem
Joanne Jaques: Stem
Pat Plank: Elektriese kitaar
Paul Riekert: Baskitaar, perkussie

[3] MOMBAK SE SIN

Oor ŉ man wie se seun tydens ŉ rooftog doodgeskiet is. Met wie praat hy as hy daar by die kombuistafel sit? Hierdie lied praat met Moord Greeff se liriek “Dronk op jou eie” op die Brixton Moord & Roof Orkes se album “Spergebied”, asook die “Pikaninie-wiegelied” deur Walter Spiethoff.

Welkom by die venster van my kombuis
Die drama wat hier afspeel sal ek jou wys
Een tafel, een stoel en een akteur
Kom wag maar vir Godot by die agterdeur

Die buislig neurie my dronkmanslied
Die yskas sidder om my te ontbied
Kom haal ŉ blokkie koue vir die klingel in jou glas
Kom kry daardie rillings wat jou gorrel was

As jy soms wonder met wie ek praat
As ek mompel by die tafel in die aande laat
As ek nie drink kry ou Mombak sy sin
Byt hy my neus af en ore

Jy dink jy’s onsigbaar maar ek voel jou oë
Jou neus teen die venster, jou onvermoë
Om jou staar te verdoesel verklap jou alweer
Dis Mombak wat waarsku teen jou die voyeur

Verlies is vir mense met iets te verloor
Smart is vir vrate in die middernagkoor
Ek kla nie, ek huil nie, ek vra nie applous nie
Niemand hier is lus om vir iemand te flous nie

As jy soms wonder met wie ek praat
As ek mompel by die tafel in die aande laat
As ek nie sluk kry ou Mombak sy sin
Byt hy my neus af en ore

My pad is reguit, maar ek’s lankal verlore
Ek volg maar gedwee in genetiese spore
Dis ek, manalleen, met ŉ donkermaan
Dis ek en Mombak, net ons twee saam

As jy soms wonder met wie ek praat
As ek mompel by die tafel in die aande laat
As ek nie suip kry ou Mombak sy sin
Byt hy my neus af en ore

Drikus Barnard: Baskitaar, orrel, klankeffekte
Andries Bezuidenhout: Stem, staalsnaarkitaar
Andrew Evans: Tromme
Jan Swart: Elektriese kitaar

[4] KLIPHART

Lüderitz kry fossielwater diep uit die aarde. Wilma Stockenström het ŉ siniese gedig hieroor geskryf, maar hierdie is ŉ liefdeslied met ŉ ompad.

So jy sê my hart is ŉ woestyn
Waarin jou woorde en drome soos water verdwyn
Jy sê my grond is te droog vir plante om te groei
Dat die son dit wat lewe ongenaakbaar skroei

So bring die buie, bring die reën
Laat die wolke hulle trane oor droë grond ween

Maar jy sien hier is stilte wat geen mens kan beskryf nie
Waar masjiene se geraas nie jou vrede verdryf nie
Waar die hemel ongehinderd oor die aardkors skuif
En die horison se arms om die einders buig

Bring die buie, bring die reën
Laat die wolke hulle trane oor droë grond ween

Hier is magma wat deur gleuwe in die aardkors beur
Om die gang van die wind se verweer te steur
Met bonkige rotse gerangskik as rif
Wat oor die landskap lê soos ŉ draak se rug

Bring die buie, bring die reën
Laat die wolke hulle trane oor droë grond ween

En kyk hier is kranse wat skuiling bied
As die wind die sand deur die lug laat klief
Volg net die kontoere, die kleure, die teksture
Die spore lei jou dalk na verborge riviere

So bring die buie, bring die reën
Laat die wolke hulle trane oor droë grond ween
In antieke grotte wag die suiwerste water
Saam met my drome word dit diep in klip bewaar

Drikus Barnard: Baskitaar, perkussie, geprogrammeerde strings, fluite en klankeffekte
Andries Bezuidenhout: Stem, staalsnaarkitaar

[5] HOËVELD-UTOPIAS

Die Hoëveld as woestyn en oor die estetika van lelik. Die titel het ek met toestemming by die sosioloog en historikus Jon Hyslop gesteel.

Die son se gesig word weer bleek belig
Deur die koue filters van die Hoëveldlug
Die sfeer word omvou deur ŉ kras, kil blou
Met vliese van kristal wat aan die koepel klou

Die winter penetreer steen en sement
Gee aan elke huis hier ŉ koue fondament
Karavaan bly staan op baksteen en wiel
Onder die kaal, kaal stokke van ŉ druiweprieel

Hoe lank duur die winter, sê vir my
Of dink jy die seisoen het gekom om te bly?

Dis snerpend teen skemer, nypend in die nag
As Nigel en Balfour op die oggend wag
Vir murg en ryp en pyp te ontdooi
Om die rillings tydelik uit lywe te looi

Die riwwe hier onder is vir hitte verpand
Maar daardie vuur het lankal uitgebrand
Skagte val toe, torings trek skeef
Onder Main Reef Road lê die tonnels nou leeg.

Daar’s dalk klaarheid in kras, ook ŉ wil in kil
Dan word brandende vrae uiteindelik stil
Bring die winter se lug ŉ bleek berus
Wat soos die wind en die mis
Oor jou skouers kom rus

Hoe lank duur die winter, sê vir my
Of dink jy die seisoen het gekom om te bly?

Drikus Barnard: Baskitaar, perkussie, orrels, geprogrammeerde strings
Andries Bezuidenhout: Stem, staalsnaarkitaar
Jan Swart: Elektriese kitaar

[6] DIS NET WERK TOE WAT EK NOG DEUR HILLBROW RY

Een oor die voëlvry-generasie wat nou self in BMW’s ry en te bang is om rylopers op te laai.

Liewe Laetitia, ek het lanklaas geskryf
Jy weet, dinge gaan maar rof in hierdie bedryf
Geen tyd meer vir vriende, of tyd om te onthou
ŉ vinnige e-mail om kontak te hou

My kitaar is vol stof waar dit staan in die hoek
Na die trek van die Kaap af is al my LP’s nou soek
Daar was bokse vol foto’s, leggers vol briewe
Die uitsorteer laat ek nou maar oor aan die diewe

En ek weet nie meer vir wie om my hart te gee nie
En tog het ek nooit daai ou songs verleer nie
Dis net werk toe wat ek nog deur Hillbrow ry

Jy weet, ek ry nou die dag verby die Chelsea Hotel
Vensters toegespyker, haar dae is getel
Geen Mini-Cult Cinema, geen Estoril Books
Hoe gaan dit in Londen, het jy gevind wat jy soek?

En ek weet nie meer vir wie om my hart te gee nie
En tog het ek nooit daai ou songs verleer nie
Dis net werk toe wat ek nog deur Hillbrow ry

Bernoldus en Kerkorrel is albei dood
En Kombuis se kinders is al amper groot
Laetitia, ek weet ek moet jou keuse respekteer
Maar tog moet ek sê ek het iets geleer

Al weet ek nie vir wie om my hart te gee nie
En al weet ek nie hoe het ek liefhê verleer nie
Dis net huis toe wat ek nog deur Hillbrow ry
Tog is ek vasgeanker, moet ek hier bly
Is ek deel van hierdie land met liefde en haat
Het ek te veel gegee en te veel gevat
Om die donker land nou te verlaat
Om die donker, donker land nou te verlaat

So nag, liewe Laetitia, jy moet lekker slaap
Ek druk alweer delete, laat ons dit hierby laat
Droom sagte drome in die noordelike nag
In die suide van Afrika sal ek vir jou wag

Drikus Barnard: Baskitaar, perkussie, elektroniese klavier, elektriese kitaar
Andries Bezuidenhout: Stem, nylon- en staalsnaarkitaar

[7] DIE RITME VAN CHAOS

Een oor wit vrees en ŉ onvermoë om vrede te maak met die kontinent waar ons boer.

Voor my is ŉ teerpad, onder my voete gly
Die wit strepe stadig verby
Ek balanseer my op die middel van my weg
ŉ Padbordjie sê daar’s ŉ afdraai voor
Die afdraaipad na Afrika
Maar dis ŉ stofpad, ŉ grondpad, ‘n
Pad met baie klippe, ‘n
Kronkelpad, ŉ hardepad, ‘n
Pad met baie stampe
En die tromme hou die ritme van chaos

En die vroue vra
Is Afrika se nagte dan soveel donkerder
As dié van ander kontinente?
Skyn Afrika se son dan soveel skerper
As dié van ander kontinente?

Alpha en Beta Centauri, vlammende inferno’s
En die Suidekruis gekruisig in die naglug
Ek balanseer my op die middel van my weg
Die padbordjie sê die afdraai is naby
Die afdraaipad na Afrika
Maar dis ŉ stofpad, ŉ grondpad, ‘n
Pad met baie klippe, ‘n
Kronkelpad, ŉ hardepad, ‘n
Pad met baie stampe
En die tromme hou die ritme van chaos

En die vroue vra
Is Afrika se nagte dan soveel donkerder
As dié van ander kontinente?
Skyn Afrika se son dan soveel skerper
As dié van ander kontinente?

En die afdraai is ŉ hartklop
Maar die ritme laat my vrees
Die afdraai is ŉ wete
Iets onstuimig in my gees
En my hartklop hou die ritme van chaos
My hartklop probeer maar om die ritme te hou
Van chaos

Drikus Barnard: Baskitaar, perkussie, orrel, klankeffekte
Andries Bezuidenhout: Stem, staalsnaarkitaar
Marissa West: Stem
Mariska Ison: “Wanneer moet ek sê ‘En die vroue vra’?”

[8] DROOGTE

As jy sukkel om jou woorde of ŉ wysie te vind en terugval op dit wat bekend is.

As jou vingers soekend oor die klawers voel
Die melodie is afsydig, die note koel
En die woorde draai hul rug keer op keer
En weier om die rym en ritme te leer

Maar as ŉ koue nag jou lippe kom soen
Die woestyn die duine deur jou are spoel
Weet jy sand kan ook in riviere vloei
En die maan se weerkaatsing op droë grond bloei

So kyk deur die ruit na die mis, die nag
Na die wolke wat wasig om ŉ volmaan wag
Om deur wind en verbeelding gestaltes te maak
Wat die oog kan betower, die hart kan raak

Maar as ŉ koue nag jou lippe kom soen
Die woestyn die duine deur jou are spoel
Weet jy sand kan ook in riviere vloei
En die maan se weerkaatsing op droë grond bloei

Maar die klawers word gevang deur ŉ meester se sug
Soos die vingers geleer het deur vers en brug
Word bekende geyk, wysheid ŉ leuen
Word elke deuntjie in tyd versteen

Maar as ŉ koue nag jou lippe kom soen
Die woestyn die duine deur jou are spoel
Weet jy sand kan ook in riviere vloei
En die maan se weerkaatsing op droë grond bloei

So hang hierdie lied aan ŉ notebalk
Sodat dit droog kan word en eendag dalk
Vind iemand se vingers die dans oor ivoor
Kan iemand dalk sy pad in melodie verloor

Drikus Barnard: Baskitaar, perkussie, klankeffekte
Andries Bezuidenhout: Stem, nylonsnaarkitaar
Marissa West: Stem

[9] DIE SPRINKANE SE BEGRAFNIS

Oor hulle wat die kontinent verlaat en ons wat agterbly.

Die donker roep my nader links van die middellyn
Katoë volg my roete wat in die nag verdwyn

En jy is nie hier nie, net Afrika se nag
Jy is nie meer hier nie, net Afrika wat wag

Ek kyk maar deur die lense van my Costello-bril
Knip my oë nou aanhoudend om die slaap se sus te stil

En jy is nie hier nie, net Afrika se nag
Jy is nie meer hier nie, net Afrika wat wag

So jy klim toe op ŉ vliegtuig na ŉ ander firmament
Skud die stof van jou voete van hierdie kontinent

En jy is nie hier nie, net Afrika se nag
Jy is nie meer hier nie, net Afrika wat wag

En die sprinkane hou begrafnis op my kar se voorste ruit
Muggies as confetti vir die dood se bruid

En jy is nie hier nie, net Afrika se nag
Jy is nie meer hier nie, net Afrika wat wag
Dis ek wat nou hier agterbly in Afrika vannag

Drikus Barnard: Klawers, klankeffekte
Andries Bezuidenhout: Stem, nylon- en staalsnaarkitaar

[10] VERNICHTUNGSBEFEHL

ŉ Ander weergawe van hierdie een is beskikbaar in die digbundel “Retoer”. Oor die skuld van onskuld. In 1904 het die Duitse koloniale regering tweederdes van die Herero’s uitgewis. Hul drinkwater is byvoorbeeld by Omaheke vergiftig.

“Innerhalb der deutschen Grenzen wird jeder Herero, mit oder ohne Gewehr, mit oder ohne Vieh erschossen…”
– Generaal Lothar von Trotha, 1904

Ferdinand, hierdie land laat net besoekers toe
Hulle laat soms koeëls en bottelskerwe agter
Wat heel toevallig onder duine bewaar word
En ná ŉ eeu dalk vir ŉ oomblik
Onverwags in die son kan blink
Om miskien opgetel te word, deur vingers bevoel
In ŉ handpalm gerol, geweeg, gewoel
Die wind hou reëlmatig aan met vee
Die duine skuifel ritmies oor die aarde hul treë
Oor spore van Schutztruppe se stewels
Deur modder, perdepote, ŉ slee se sleep
Wat verstar het, soos die blou oë, blonde hare
Wat onskuldig oor die visier gestaar het
En getrou, miskien selfs gedwee
Die Vernichtungsbefehl aanvaar het